مهدی امیریوسفی - دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهر کرد، ایران
محمود رضا تدین - گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهر کرد، ایران
رحیم ابراهیمی - گروه مهندسی مکانیک بیوسیستم، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهر کرد، ایران

به منظور بررسی اثر کودهای شیمیایی و زیستی بر برخی ویژگی های فیزیولوژی، عملکرد و اجزای عملکرد گیاه کینواChenopodium) quinoa Willd.) تحت رژیم های کم آبی در خاک شور، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی ۱۳۹۸-۱۳۹۷ در مزرعه ای واقع در منطقه دستگرد اصفهان انجام شد. در این آزمایش چهار سطح آبیاری (۱۰۰، ۷۵، ۵۰ و ۲۵ درصد ظرفیت زراعی مزرعه) به عنوان عامل اصلی و چهار سطح کود زیستی (شاهد، نیتروکسین، بیوفسفر و تلفیق نیتروکسین و بیوفسفر) و دو سطح کود شیمیایی (عدم کاربرد و کاربرد تلفیقی کودهای شیمیایی نیتروژن و فسفر) به عنوان عوامل فرعی مورد مطالعه قرارگرفت. میانگین حجم آب مصرفی در تیمارهای ۱۰۰، ۷۵، ۵۰ و ۲۵ درصد ظرفیت زراعی مزرعه به ترتیب ۱/۴۲۰۴، ۲/۳۴۲۷، ۶/۲۶۶۵ و ۸/۲۱۸۴ مترمکعب در هکتار بود. تیمارهای کود شیمیایی نیز بر اساس نتایج آزمون خاک و توصیه کودی توسط آزمایشگاه، به مقدار ۲۵۰ کیلوگرم کود اوره و ۷۵ کیلوگرم کود سوپر فسفات تریپل در هکتار اعمال شدند. نتایج نشان داد که در تمامی تیمارهای کودی، افزایش سطوح تنش خشکی موجب کاهش کلیه صفات اندازه گیری شده (شامل میزان کلروفیل کل، شاخص سطح برگ، تعداد خوشه در مترمربع، تعداد دانه در خوشه وزن هزار دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت) در کینوا گردید. با این وجود، کلیه صفات اندازه گیری شده تحت تیمار کاربرد کودهای شیمیایی در مقایسه با شرایط عدم کاربرد کودهای شیمیایی افزایش معنی داری داشت. به نحوی که بیشترین عملکرد دانه (۳۸/۲۲۲۵ کیلوگرم در هکتار) و بالاترین درصد شاخص برداشت (۱۲/۴۱ درصد) کینوا در شرایط کاربرد کودهای شیمیایی و آبیاری مطلوب (تیمار آبیاری ۱۰۰ درصد ظرفیت زراعی مزرعه) حاصل شد و شرایط تنش شدید خشکی (تیمار آبیاری ۲۵ درصد ظرفیت زراعی مزرعه)، عملکرد دانه و شاخص برداشت این گیاه را به ترتیب حدود ۸۸ و ۳۶ درصد نسبت به شرایط آبیاری مطلوب با تیمار کودی مشابه (کاربرد کودهای شیمیایی) کاهش داد. از طرفی، در سطوح مختلف تنش، استفاده هم زمان از کودهای زیستی نیتروکسین و بیوفسفر بیشترین تاثیر را بر تعدیل اثرات تنش خشکی و افزایش معنی دار کلیه صفات مورد بررسی داشت. به طوری که در شرایط تنش شدید خشکی و کاربرد کودهای شیمیایی، تیمار کاربرد تلفیقی کودهای زیستی نیتروکسین و بیوفسفر ، میزان کلروفیل، شاخص سطح برگ، تعداد دانه در خوشه و وزن هزار دانه کینوا را به ترتیب حدود ۳۲، ۳۵، ۳۶ و ۱۵ درصد نسبت به شرایط عدم کاربرد کودهای زیستی در همان سطح خشکی افزایش داد. نتایج در مجموع نشان داد که با وجود شوری خاک محل آزمایش، گیاه کینوا حتی در سطح آبیاری ۲۵ درصد ظرفیت زراعی مزرعه (تنش شدید خشکی)، دوره رشد خود را کامل کرده و بذر تولید کرد که نشان دهنده مقاومت بالای کینوا به شرایط تنش های شدید محیطی است.  

تاج خروس, بیوفسفر, تنش اسمزی, شاخص برداشت, نیتروکسین