مجتبی نیک زاد - دانشجوی دکتری گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
سید صفدر حسینی - استاد اقتصاد کشاورزی، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
حبیب الله سلامی - استاد گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران.
امیرحسین چیذری - استادیار گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران.
انوار الحق احدی - استاد و وزیر زراعت، آبیاری و مالداری جمهوری اسلامی افغانستان

بخش کشاورزی با سهم ۲۰ درصدی از تولید ناخالص داخلی و سهم ۴۵ درصدی از اشتغال، مهم­ترین بخش­ اقتصادی افغانستان برای کاهش سطح فقر و بیکاری و بهبود امنیت­غذایی در این کشور است. بر همین مبنا، انتظار می­رود رشد بخش کشاورزی بر دیگر بخش­های اقتصادی نیز اثرگذار باشد. هدف مطالعه­ی حاضر، تعیین همبستگی فضایی بین بخش کشاورزی و بخش­های صنعت و خدمات به تفکیک نواحی اقتصادی–کشاورزی افغانستان برای بررسی چگونگی ارتباط این بخش با دیگر بخش­های اقتصادی با بهره­گیری از الگوهای فضایی تابلویی ایستا و پویا می­باشد. به این منظور، نواحی اقتصادی-کشاورزی افغانستان تعیین شده و پس از تایید وجود خودهمبستگی فضایی مثبت با استفاده از آماره­های تشخیصی، میزان همبستگی فضایی بین رشد بخش کشاورزی در این نواحی در قالب الگوی رگرسیون فضایی در اجزای اخلال (SEM) و همچنین الگوهای ایستا و پویای مختلط خودرگرسیون-خودرگرسیون فضایی (SAR) به عنوان مدل­­نهایی ارزیابی شدند. در الگوهای برآوردی برای دوره زمانی ۱۳۹۷-۱۳۸۰ علاوه بر اثرات سرریز رشد بخش صنعت و خدمات، به نقش سرمایه­گذاری­های دولتی، حمایت­های بین­المللی و سرمایه انسانی با لحاظ ویژگی­های خاص قومی، مذهبی و مکانی هر ناحیه نیز توجه شده و اثرات مستقیم و غیرمستقیم حاصل از هر عامل استخراج شد. نتایج گویای سرریز رشد بخش­های غیرکشاورزی و نقش سرمایه ­گذاری­های فیزیکی و انسانی (دانش فنی) در پیوندهای منطقه­ای رشد بخش کشاورزی می­باشد که در نظرگرفتن آن­ها در سیاست­گذاری منطقه­ای بخش کشاورزی، بر اثر بخشی برنامه­ ریزی­های رشد بخش کشاورزی می ­افزاید؛ همچنین در این زمینه بر اهمیت حفظ استمرار رشد بخش کشاورزی، جذب حمایت­های بین­ المللی و ارتقاء سطح سرمایه انسانی تاکید می­شود. از سوی دیگر توجه به سیاست­گذاری بین بخشی و توسعه متوازن بخش­ها زمینه ­ساز رشد و توسعه فراگیر اقتصاد افغانستان خواهد بود.

رشد بخش کشاورزی, وابستگی فضایی, الگوهای فضایی تابلویی, نواحی اقتصادی-کشاورزی, افغانستان