آزیتا امیری - دکتری آب وهواشناسی، کارشناس تحقیقات هواشناسی استان مازندران،

آب و هوای ایران متاثر از تغییرات گردش عمومی و به ویژه در منطقه خاورمیانه، مدیترانه و اروپاست. مطالعه تغییر پذیری گردش عمومی جو روش مناسبی برای تبیین تغییرات اقلیمی سطح زمین است. لذا در این مطالعه از مولفه تاوایی نسبی به عنوان نماینده گردش عمومی جو در تراز های فشاری ۵۰۰ و ۳۰۰ هکتوپاسکالی در منطقه موردنظر استفاده شد. جهت آشکارسازی تغییرات فصلی در بلندمدت، تحلیل مولفه های اصلی بر روی داده های روزانه تاوایی نسبی در دو دوره زمانی ۱۹۹۰- ۱۹۶۱ و ۲۰۲۰-۱۹۹۱ اجرا شد. در این بررسی، دوره زمانی حاکمیت شرایط زمستانه، تابستانه و فصل های انتقالی در منطقه در هر دوره زمانی تعیین شده و نقشه توزیع تاوایی نسبی آن دوره به روش درونیابی کریجینگ ترسیم شد. بیشترین تغییرات زمانی و مکانی تاوایی نسبی در فصل های انتقالی بهار و پاییز مشاهده شده است. در تراز های بالایی جو، طول تابستان در دوره دوم طولانی تر شده و با افزایش تاوایی نسبی منفی به سمت گرمایی بیشتر پیش رفته است. فصل - های انتقالی به خصوص پاییز در دوره دوم کوتاه تر شده و در تراز ۳۰۰ هکتوپاسکال حتی به طور کامل محو شده اند. نقشه ها نشان میدهند که در فصل تابستان تاوایی منفی تر از میانی جو بر روی ایران تا ارتفاعات بالا همچنان ادامه می یابد. این بدان معنی است که ایران در فصل تابستان به عنوان یک مرکز قوی برای تاوایی منفی و حاکمیت هوای پایدار و گرم شناخته می شود.

گردش عمومی جو، تغییرات فصلی، تاوایی نسبی، ایران.