میرسعید موسوی کریمی - استادیار فلسفه دانشگاه مفید قم

دیدگاه کانت درباره مسئله وجود نتایج مشکل آفرینی به بار می آورد. مقاله حاضر با صورت بندی دو مشکل، که ابتدا در مقاله جرمی شیفر (۱۹۶۲) توضیح روشنی یافت، و در این جا به ترتیب ”مشکل تناقض“ و ”مشکل بیهوده گویی“ نام گذاری می شوند، شروع می شود. بر مبنای مشکل نخست، گزاره های وجودی در حالی که باید از دیدگاه کانت ترکیبی باشند، تحلیلی می شوند. بر مبنای مشکل دوم، لازمه دیدگاه کانت این است که یا موضوع گزاره ها هیچ گاه مصداق دقیقی در خارج ندارند (نوعی ایده الیسم معرفت شناسانه)، یا هیچ حملی حقیقی نیست (همه گزاره ها همان گویانه یا شبه گزاره می شوند). پس از آن به اختصار فراوان رویکردها و تعابیر گوناگون جهت حل آن دو مشکل ارائه می گردد. سپس نشان داده می شود که دو مشکل مذکور در صورتی می توانند راه حل رضایت بخشی داشته باشند که دیدگاه کانت در مورد وجود، نه بر مبنای رویکرد منطقی مابعد-فرگه ای، بلکه بر مبنای آراء فلاسفه مقدم بر کانت، یعنی، دکارت، گاسندی، توماس آکویناس، و مقدم بر همه آن ها ابن سینا در مورد وجود، ماهیت، و نوع رابطه بین آن دو تفسیر شود.

کانت, ابن سینا, وجود, ماهیت, محمول واقعی, گزاره های وجودی, ترکیبی, تحلیلی, مشکل تناقض, مشکل بیهوده گویی