حسن جعفرپور - Department of Psychology, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht, Iran
بهمن اکبری - Department of Psychology, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht, Iran
ایرج شاکری نیا - Department of Psychology, University of Guilan, Rasht. Iran
سامره اسدی مجره - Department of Psychology, Islamic Azad University, Rasht Branch, Guilan, Iran

مقدمه و هدف: داشتن فرزند کم­توان ذهنی برای والدین به خصوص مادران به عنوان مراقبان اصلی، مشکلات روان شناختی فزاینده ای را به همراه دارد. روش­های مختلفی در سال­های اخیر برای درمان این مشکلات در سطوح پژوهشی و بالینی مورد استفاده قرار گرفته است که پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی آموزش تنظیم هیجان و ذهن­آگاهی بر بهبود نشخوار فکری مادران دارای کودکان مبتلا به کم­توانی ­ذهنی خفیف انجام شد. روش: این پژوهش از نوع مطالعات شبه تجربی با طرح پیش­آزمون- پس­آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری پژوهش را تمامی مادران دارای کودک مبتلا به کم توانی ذهنی خفیف مراجعه کننده به مدارس استثنایی شهر رشت در سال تحصیلی ۹۹-۱۳۹۸ تشکیل می دادند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، ۳۶ نفر از این مادران انتخاب، و در دو گروه آزمایش و یک گروه گواه (هر گروه ۱۲ مادر) به صورت تصادفی جایدهی شدند. برای جمع آوری داده ها از مقیاس پاسخ نشخواری (نولن­هوکسما  و مارو، ۱۹۹۱) استفاده شد و پس اجرای ۹ جلسه آموزشی ۹۰ دقیقه ای تنظیم هیجان و ذهن آگاهی برای دو گروه آزمایشی، هر سه گروه مورد سنجش مجدد در مرحله پس آزمون قرار گرفتند. داده ها به روش تحلیل کوواریانس تک متغیری و چندمتغیری در محیط نرم افزار SPSS-۲۲ تحلیل شد. یافته ها: نتایج این پژوهش نشان داد که آموزش تنظیم هیجان و ذهن آگاهی، تاثیر معناداری بر کاهش نشخوار فکری کلی و مولفه­های آن در مادران دارای کودکان مبتلا به کم­توانی ذهنی خفیف دارد (۰۱/۰>P). همچنین بر اساس نتایج حاصل از آزمون تعقیبی، بین آموزش تنظیم هیجان و آموزش ذهن آگاهی بر نشخوار فکری کلی و مولفه های آن، تفاوت معنادار وجود ندارد (۰۵/۰P>). نتیجه گیری: بر اساس این یافته ها می توان بیان کرد که آموزش تنظیم هیجان با ارتقای بازسازی هیجانی، کاهش پردازش خودارجاعی منفی، و افزایش توانایی انجام رفتارهای هدفمند؛ و آموزش ذهن آگاهی با افزایش آگاهی از تجربیات لحظه کنونی و پردازش کارآمدتر اطلاعات، در بهبود نشخوار فکری مادران دارای کودکان مبتلا به کم­توانی­ ذهنی خفیف موثر است.

Keywords: Intellectual disability, rumination, emotion regulation training, mindfulness training, mothers, کم توانی ذهنی, نشخوار فکری, آموزش تنظیم هیجان, آموزش ذهن آگاهی, مادران