محمد مهدی فتاحی - دانشجوی دکترای منابع طبیعی، گرایش بیابان زدایی، گروه مهندسی منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران
رسول مهدوی - دانشیار، گروه مهندسی منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران
مرضیه رضایی - استادیار، گروه مهندسی منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران
یحیی اسماعیل پور - استادیار، گروه مهندسی منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران

شناسه دیجیتال (DOR):۹۸.۱۰۰۰/۱۷۳۵-۰۹۰۵.۱۳۹۹.۳۶.۸۸۵.۱۰۴.۶.۱۵۷۸.۴ این تحقیق با هدف تعیین الگوی بهینه کشت گونه های گیاهی دارویی با استفاده از مدل ترکیبی فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و شباهت به گزینه ایده آل (TOPSIS) در استان قم انجام گردید. ابتدا از بین معیارهای متعدد و متنوع و اولویت دار تعیین الگوی بهینه کشت گیاهان دارویی، باتوجه به شرایط اکولوژیکی و اقتصادی منطقه مورد بررسی و با نظرسنجی از تعدادی متخصص آشنا با گیاهان دارویی، غربالگریمعیارها و گزینه هایی که دارای اهمیت و تاثیرگذاری بیشتری در این خصوص بود، انجام شد. در نهایت، ۶ معیار شامل آستانه تنش گرمایی، آستانه تنش سرمایی، بافت خاک، EC آب، نیاز آبی و مسائل اقتصادی و ۱۰ گزینه شامل آویشن باغی، بابونه آلمانی، زرشک معمولی، زعفران ایرانی، زیره سبز، کاسنی، کنجد، گل گاوزبان ایرانی، گل محمدی و نعناع معمولی انتخاب شدند. در مدل AHP، وزن هر کدام از معیارها با مقایسه زوجی بین آنها، با نرخ ناسازگاری ۰۲/۰ و با استفاده از نرم افزار Expert Choice تعیین گردید و سپس از تکنیک TOPSIS استفاده شد. نتایج نشان داد که در میان معیارهای تعیین الگوی بهینه کشت گیاهان دارویی در استان قم، بیشترین و کمترین وزن به ترتیب متعلق به معیارهای مسائل اقتصادی (فایده به هزینه) و بافت خاک بود. همچنین، در میان گزینه ها، زعفران ایرانی بهترین گزینه بود و گل محمدی، زیره سبز و گل گاوزبان در رتبه های بعدی قرار گرفتند. این تحقیق نشان داد که مدل ترکیبی TOPSIS-AHP می تواند در بررسی و اولویتبندی گزینه های مربوط به تعیین الگوی بهینه کشت گیاهان دارویی مورد استفاده قرار گیرد و از نقاط قوت هر دو مدل مذکور استفاده کرده و نقاط ضعف آن،ها را پوشش دهد.

TOPSIS, تحلیل سلسله مراتبی, رتبه بندی, قم, گیاهان دارویی