جواد قشلاق پور - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه ژنتیک و به نژادی گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران
راحله خادمیان - استادیار، گروه ژنتیک و به نژادی گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران
بهور اصغری - استادیار، گروه مهندسی علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران
بهنام صداقتی - دکترای بیوتکنولوژی گیاهی، گروه بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران

شناسه دیجیتال (DOR): ۹۸.۱۰۰۰/۱۷۳۵-۰۹۰۵.۱۳۹۹.۳۶.۱۰۵۲.۱۰۴.۶.۱۵۷۵.۱۶۰ به منظور بررسی اثر سیلیکون روی صفات مورفولوژی و درصد و ترکیب های اسانس گیاه ریحان (Ocimum basilicum L.) تحت تنش کادمیوم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا گردید. فلز کادمیوم در سه سطح صفر، ۲۵ و ۵۰ میلی گرم در کیلوگرم خاک و تیمار سیلیکون با غلظت های صفر، ۱ و ۲ میلی مولار اعمال شد. صفات مورد ارزیابی شامل طول ریشه، وزن تر و خشک ریشه، ارتفاع بوته، وزن تر و خشک ساقه، قطر ساقه، تعداد برگ، وزن تر برگ، تعداد جوانه، تعداد ساقه فرعی و درصد و ترکیبات اسانس گیاه ریحان بوده است. نتایج نشان داد که کادمیوم روی همه صفات مورفولوژی مورد مطالعه اثر منفی داشته و موجب کاهش معنی دار مقادیر این صفات نسبت به شاهد شده است. اما اعمال تیمار سیلیکون موجب بهبود همه این صفات شده و با افزایش غلظت این عنصر روند افزایشی معنی داری در مقادیر صفات مشاهده گردید. کاربرد سیلیکون در تیمار ۲ میلی مولار به ترتیب افزایش ۶۳.۸، ۸۱، ۶۱ و ۶۱ درصدی صفات تعداد ساقه فرعی، وزن تر ریشه، وزن تر ساقه و تعداد جوانه را در مقایسه با شاهد نشان داد. مقدار پنج ترکیب ۸،۱-سینئول، لینالول، استراگول، متیل اوژنول و اوژنول به عنوان اصلی ترین اجزاء تشکیل دهنده اسانس ریحان به شکل معنی داری تحت تاثیر تیمارهای کادمیوم و سیلیکون قرار داشت. اما اثر متقابل این دو تیمار فقط بر روی سه ترکیب ۸،۱-سینئول، لینالول و متیل اوژنول تاثیر معنی داری نشان داد. بیشترین مقدار ۸،۱-سینئول و متیل اوژنول به ترتیب با مقادیر ۵.۰۶% و ۶.۲۱% در گیاهانی که تحت تیمار همزمان بیشترین غلظت کادمیوم و سیلیکون بودند مشاهده شد. مقدار ترکیب لینالول نیز در اثر حضور فلز کادمیوم کاهش و با اعمال تیمار سیلیکون افزایش یافت. تیمار کادمیوم منجر به افزایش ۱۲.۸ درصدی استراگول و کاهش ۲۵.۲ درصدی اوژنول گردید. تیمار سیلیکون نیز موجب افزایش ۲۳.۹ درصدی استراگول و کاهش ۱۸.۳ درصدی اوژنول شد.

ریحان (Ocimum basilicum L.), تنش فلز سنگین, صفات مورفولوژی, اسانس