رویا حیدری - Faculty of Humanities & Social Sciences, University of Kurdistan, Iran
پگاه آزادی منش - Faculty of Literature and Humanities, University of Guilan, Rasht, Iran
صدیقه رنجبر هورویی - Kermanshah branch, Islamic Azad University, Kermanshah, Iran

زمینه و هدف: نافرمانی مقابله ­ای علت بیشترین ارجاع والدین به مراکز درمانی است. علائم این اختلال در دوران کودکی و پیش­ دبستانی بروز پیدا می­ کنند و در صورت عدم درمان، ادامه یافته و نتایج منفی بلندمدتی از جمله اخراج از مدرسه و ایجاد اختلال شخصیتی را به دنبال دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش برنامه روندنمای مدیریت رفتار به مادران بر رفتار پرخاشگرانه دانش ­آموزان مبتلابه اختلال نافرمانی مقابله ­ای بود. روش: پژوهش حاضر یک مطالعه نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه و پیگیری ۲ ماهه بود. جامعه آماری شامل مادران دانش­ آموزان پسر ۹-۷ سال شهر کرمانشاه در سال تحصیلی ۹۷-۱۳۹۶ بود. ۳۰ نفر از مادران کودکانی که بر اساس فهرست رفتاری کودک اخنباخ (۲۰۰۱) و مقیاس علائم مرضی کودکان گادو و اسپرایسفیکن (۱۹۹۴) مبتلابه اختلال نافرمانی مقابله ­ای تشخیص داده شده بودند، به شیوه نمونه ­گیری در دسترس انتخاب شدند. مادران به صورت تصادفی در دو گروه ۱۵ نفری آزمایش و گواه جایدهی شدند و سپس برنامه روندنمای مدیریت رفتار به مدت ۸ جلسه ۹۰ دقیقه ­ای فقط برای گروه آزمایش اجرا شد. برای تجزیه تحلیل داده ­ها از طرح تحلیل واریانس مختلط با اندازه­ گیری مکرر استفاده شد. یافته: یافته ­های پژوهش نشان داد برنامه روندنمای مدیریت رفتار بر رفتار پرخاشگرانه (۲۹/۲۱F=، ۰/۰۱>P) اثر معناداری داشته و این نتایج در دوره پیگیری دوماهه نیز پایدار بود. نتیجه گیری: بر اساس یافته­ های پژوهش حاضر می­ توان استنباط کرد که برنامه روندنمای مدیریت رفتار با آموزش چگونگی مواجه ­سازی کودک با پیامدهای منطقی، بدون به­کارگیری روش­ های تنبیهی سخت­گیرانه، می ­تواند منجر به کاهش رفتارهای پرخاشگرانه در کودکان مبتلابه اختلال نافرمانی شود.  

Behavioral management flow chart, aggressive behavior, oppositional defiant disorder, برنامه روندنمای مدیریت رفتار, رفتار پرخاشگرانه, اختلال نافرمانی مقابله ای