الهه تشکری فرد - دانشجوی دکترا، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
غلام رضا محسن آبادی - استادیار، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
سید محمدرضا احتشامی - استادیار، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
سمانه اسدی صنم - استادیار، بخش گیاهان دارویی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

شناسه دیجیتال (DOR):۹۸.۱۰۰۰/۱۷۳۵-۰۹۰۵.۱۳۹۸.۳۵.۷۷۴.۹۷.۵.۱۵۷۶.۴۱ این پژوهش به منظور بررسی مدیریت های متنوع حاصلخیزی خاک بر صفات مورفولوژی، عملکرد اسانس و کیفیت علوفه رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.) اجرا شد. آزمایش به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل پنج سطح کود (شیمیایی، زیستی، ورمی کمپوست، تلفیق ۷۵% و ۵۰% غلظت کودهای شیمیایی + کودهای زیستی + ورمی کمپوست) بود. نتایج حکایت از معنی دار بودن اعمال تیمارهای مختلفکودی بر صفات مورد بررسی داشتند. بر این اساس تیمار ۷۵% کودهای شیمیایی به همراه کودهای زیستی و ورمی کمپوست با بهبود ویژگی های مورفولوژی، عملکرد اسانس و عملکرد کمی و کیفی علوفه، به عنوان تیمار برتر شناخته شد. تیمار مذکور، بالاترین ارتفاع بوته (۹۵ سانتی متر)، وزن خشک اندام هوایی (۹۸ گرم در مترمربع)، عملکرد زیستی (۱۱۹۱.۶ کیلوگرم در هکتار)، عملکرد دانه (۱۳۸ کیلوگرم در هکتار) و شاخص برداشت (۱۱.۶%) را به خود اختصاص داد. بیشترین و کمترین درصد و عملکرد اسانس به ترتیب مربوط به تیمار ۷۵% غلظت کودهای شیمیایی + کودهای زیستی + ورمی کمپوست (حدود ۳% و ۱۸ کیلوگرم در هکتار) و تیمار کاربرد ۱۰۰% کودهای شیمیایی (حدود ۲% و ۱۳ کیلوگرم در هکتار) بود. صفات مهم کیفیت علوفه مانند درصد ماده خشک قابل هضم، درصد قندهای محلول در آب و میزان خاکستر در تیمار ادغام ۷۵% غلظت کودهای شیمیایی با کودهای زیستی و ورمی کمپوست بالاترین مقدار را به همراه داشت. در حالی که صفات مذکور در کاربرد ۱۰۰% کودهای شیمیایی، در مقایسه با سایر تیمارها کمترین مقدار را دارا بود. افزون براین عوامل کاهنده کیفیت علوفه مانند فیبرهای نامحلول در شوینده خنثی و اسیدی در این تیمار بیشترین مقادیر را شامل شد. بنابراین به نظر می رسد در راستای دستیابی به کشاورزی پایدار و بهینه سازی تولید ارگانیک گیاهان دارویی، غلظت های کاهش یافته کودهای شیمیایی به همراه منابع زیستی افزون بر تولید اقتصادی بتواند موجب کاهش آلودگی محیط زیست شود.

حاصلخیزی خاک, مورفولوژی, گیاه دارویی, کیفیت علوفه, ریزجانداران