سید شهاب میرباقری - دانشجوی دکتری، گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
حامد رفیعی - استادیار، گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
حامد اکبرپور - دانشجوی دکتری، گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

شناسه دیجیتال (DOR):۹۸.۱۰۰۰/۱۷۳۵-۰۹۰۵.۱۳۹۸.۳۵.۸۰۲.۹۷.۵.۱۵۷۶.۱۶۰۶ در میان محصولات مختلف تولیدی در بخش کشاورزی ایران، زعفران جزء محصولات خاص کشور به شمار می رود. با توجه به قیمت بالای آن در صادرات غیرنفتی جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است. در این مطالعه به بررسی ساختار بازار زعفران طی سال های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۸ در بسته بندی های مختلف و قدرت بازاری ایران در کشورهای هدف نسبت به رقبا با استفاده از شاخص هرفیندال- هیرشمن پرداخته شده است. همچنین اولویت بندی کشورهای هدف ایران براساس شاخص های تداوم بازاری، میانگین قیمت دلاری، میانگین سهم وارداتی کشور هدف، ضریب نوسان قیمت دلاری و ضریب نوسان سهم وارداتی کشور هدف با استفاده از رهیافت تاکسونومی عددی برآورد می شود. نتایج ساختار بازار جهانی زعفران بیانگر این مطلب است که بازار زعفران طی دوره ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۸ بین چندجانبه بسته و باز می باشد. همچنین نتایج اولویت بندی صادرات زعفران در بسته بندی کمتر از ۱۰ گرمی بیانگر این است که کشورهای نروژ، امارات متحده و اسپانیا رتبه های یک تا سه را به خود اختصاص داده اند. نتایج اولویت بندی بسته بندی زعفران در بسته های ۱۰ تا ۳۰ گرم نشان می دهد که بهترین بازارهای هدف کشورهای امارات، اسپانیا و عربستان می باشند. با توجه به نتایج اولویت بندی کشورهای هدف در کد تعرفه های مختلف، پیشنهاد می شود با استفاده از تفاهم نامه های ترجیحی و دوطرفه اقدام به بازاریابی زعفران در کشورهای اولویت بندی شده در هر کد تعرفه (ارائه شده در نتایج) گردد تا شرایط لازم برای تغییر الگوی صادراتی و رسیدن به الگوی پیشنهادی مهیا شود.

تاکسونومی عددی, اولویت بندی, شاخص هرفیندال-هیرشمن, زعفران