سید هادی مدنی - دانشجوی دکترای گیاهان دارویی، گروه علوم باغبانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
بهمن حسینی - دانشیار، گروه علوم باغبانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
قاسم کریم زاده - دانشیار، گروه اصلاح و بیوتکنولوژی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
امیر رحیمی - استادیار، گروه زراعت، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

شناسه دیجیتال (DOR): ۹۸.۱۰۰۰/۱۷۳۵-۰۹۰۵.۱۳۹۸.۳۵.۱۷۰.۹۴.۲.۱۵۷۶.۴۱ خشخاش ایرانی (Papaver bracteatum Lindl.) از گیاهان دارویی متعلق به تیره خشخاش بوده که به دلیل دارا بودن آلکالوئیدهای بنزیل ایزوکوئینولین در صنایع داروسازی، کاربرد فراوانی دارد. القای پلی پلوئیدی از موضوعات جالب توجه در اصلاح و بیوتکنولوژی گیاهان دارویی می باشد. در این تحقیق، از تیمار کلشی سین در ۵ غلظت (۰، ۰.۰۵، ۰.۱، ۲/۰ و ۵/۰ درصد) و سه زمان ۲۴، ۴۸ و ۷۲ ساعت، با سه تکرار به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در شرایط گلخانه ای با هدف مطالعه تغییرات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی در گیاهان پلی پلوئید و مقایسه آن با گیاهان دیپلوئید استفاده گردید. برای تعیین سطح پلوئیدی گیاهان، بررسی های میکروسکوپی، مورفولوژیکی و شمارش کروموزومی انجام شد. نتایج بررسی ها نشان داد که غلظت ۰.۲% کلشی سین در مدت زمان تیمار ۴۸ ساعت با بازدهی ۳۲% مناسب ترین تیمار برای تولید گیاهان پلی پلوئید است. القای پلی پلوئیدی باعث ایجاد تغییرات معنی دار در افزایش ترکیب های فیتوشیمیایی مانند فنل، فلاونوئید و آنتی اکسیدان کل در گیاهان پلی پلوئیدی نسبت به دیپلوئید گردید؛ همچنین شاخص تراکم روزنه در گیاهان پلی پلوئید نسبت به دیپلوئید کاهش معنی داری را نشان داد. تعداد کروموزوم در گیاهان دیپلوئید و تتراپلوئید به ترتیب برابر با ۱۴ (۲n=۲x=۱۴) و ۲۸ (۲n=۴x=۲۸) ثبت گردید. بنابراین می توان گفت، افزایش سطح پلوئیدی موجب افزایش ترکیب های فیتوشیمیایی و آنتی اکسیدانی در گیاه دارویی خشخاش ایرانی می شود.

خشخاش ایرانی (Papaver bracteatum Lindl.), پلی پلوئیدی, فنل, کلشی سین