کاوه صیدمرادی - گروه مشاور، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران
نورعلی فرخی - دانشیار گروه سنجش و اندازه گیری، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران

به دلیل افزایش بلایای طبیعی و آثار آن بر افراد، تاکید بر نقش عوامل معنوی در مواجهه با آنها افزایش یافته است؛ ولی هنوز پژوهش‎ها به روشنی به تبیین این عوامل نپرداخته‎اند. پژوهش حاضر با هدف بازنمایی فرآیند نمود باور به خدا و روز قیامت در تاب‎آوری زلزله‎زدگان سرپل‎ذهاب انجام شد. رویکرد این پژوهش کیفی و از نوع داده بنیاد بود. بدین‎منظور ۲۷ نفر از زلزله‎زدگان کرمانشاه به روش نمونه‎گیری هدفمند و با استفاده از مصاحبه عمیق مورد مطالعه قرار گرفتند. داده‎ها پس از جمع‎آوری، ثبت و کدگذاری در قالب مقوله‎های اصلی دسته‎بندی و از راه فنون کدگذاری اشتراوس و کوربین، کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری گزینشی تحلیل شدند. براساس نتایج به‎دست آمده، باور به خدا و روز قیامت به عنوان مقوله هسته‎ای انتخاب شد. شرایط علی عبارت از معرفت و توکل به خدا، اعتقاد به قضا و قدر الهی و اجرای عدالت بود. اتحاد و انسجام به عنوان شرایط زمینه‎ای و انجام فعالیت‎های مذهبی به عنوان شرایط واسطه‎ای انتخاب شد. راهبردهای مورد استفاده زلزله‎زدگان برای مقابله با زلزله و پیامدهای آن عبارت بود از: نوع‎دوستی و الگوگیری؛ درنهایت پذیرش و نگاه به زندگی به عنوان وسیله نه هدف به عنوان پیامد این الگو معرفی شد. این مطالعه تصویری روشن از فرایندها، پاسخ‎ها و بهبودی پس از بلایا ارائه کرد. یافته‎های این پژوهش می‎تواند به ایجاد پاسخ‎های موثر و سریع در بازماندگان بلایا کمک کند.

باور به خدا, تاب‎آوری, روز قیامت, زلزله‎زدگان