پرستو مصطفایی - دانشجوی دکتری حسابداری، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهراء، تهران، ایران
سید علی حسینی - دانشیار حسابداری، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهراء، تهران، ایران،

داشتن روابط متقابل و توجه به خواست و منافع کلیه ذینفعان، نیازمندگزارشگری مسئولیت اجتماعی شرکت است. شرکت­های فعال در بازار سرمایه کشور نیز اهمیت این نوع گزارشگری را در دهه اخیر درک کرده و به صورتی پراکنده، ناهمگون و فاقد چارچوب که مبتنی بر نیازهای اطلاعاتی ذینفعان پیرامون عملکرد مسئولیت اجتماعی باشد، در گزارش های خود موضوعاتی را گزارش می­ کنند. در پژوهش حاضر، با تحلیل محتوای کیفی بخش گزارش مسئولیت اجتماعی مندرج در گزارش فعالیت هیئت­مدیره شرکت­های پذیرفته شده در بازار بورس و فرابورس اوراق بهادار، مهم ترین مقوله­های گزارشگری اجتماعی ناظر بر ذینفعان اجتماعی، استخراج گردیده است. ۱۴۹۰ صفحه گزارش، مرتبط با اسناد ۵۸ شرکت نمونه در بازه زمانی ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۷ پس از حذف افشاهای تکراری و نامرتبط برای هر شرکت، با استفاده از نرم­افزار مکس کیودا مورد تحلیل محتوای کیفی قرار گرفت. در مجموع ۱۹۶۷ کد در قالب ۱۸ مقوله و ۶۲ خرده مقوله به ترتیب بیشترین کد در رابطه با ذینفعانی چون کارکنان، جامعه، مشتریان و محصول استخراج شد. آزمون تفاوت کدهای استخراج شده در سطح شرکت­های بزرگ و کوچک که با استفاده از سه شاخص گروه­بندی شدند، نشان­ داد که نوع افشاء در میان این دو گروه به صورت معناداری، متفاوت است. همچنین این تفاوت در سطح صنایع انتخابی نیز معنادار بود. تحلیل مشابهت میان اسناد دو گروه از شرکت­ها نشان­داد که ساختار گزارشگری شرکت­ های بزرگ با تاکید بر مقوله ­های مرتبط با ذینفعان اجتماعی، بسیار به یکدیگر شباهت دارد. همچنین تحلیل مشابهت در صنایع نمونه بیانگر آن است که دو صنعت سیمان و خودرو در مقایسه با صنایع دیگر، بیشترین شباهت را با یکدیگر دارند.

ذینفعان اجتماعی, تحلیل محتوای کیفی, مسئولیت اجتماعی شرکت, مقوله های گزارشگری اجتماعی