سمیه فکری قمی - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
فاطمه سفیدکن - استاد، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
پروین صالحی شانجانی - دانشیار، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

یکی از مهمترین روش های حفظ و بقای گیاهان در طبیعت، کشت و اهلی کردن گونه های گیاهی و انتخاب بهترین جمعیت می باشد. با توجه به لزوم کشت و اهلی کردن گیاهان دارویی، در این تحقیق ۲۲ جمعیت Achillea wilhelmsii C. Koch در ایستگاه تحقیقات البرز (موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور) کاشته شده و مورد ارزیابی قرار گرفت. این تحقیق در قالب طرح بلوک کاملا تصادفی در سال ۹۴-۱۳۹۲ انجام شد. به منظور بررسی و مقایسه صفات مورفولوژیک جمعیت های مختلف این گیاه، در زمان ۵۰% گلدهی، صفاتی مانند ارتفاع بوته، سطح تاج پوشش، تعداد ساقه اصلی، تعداد کلاپرک در بوته، تعداد گلچه در کلاپرک، وزن تر و خشک بوته و بازده اسانس اندازه گیری شد. اسانس گیری به روش تقطیر با آب و با دستگاه کلونجر انجام شد. تجزیه واریانس و مقایسه میانگین صفات مورد مطالعه نشان داد که تفاوت بین صفات در جمعیت های مختلف در سطح احتمال ۱% معنی دار بودند. نتایج نشان داد که جمعیت سقز۱ بیشترین ارتفاع بوته، وزن خشک بوته، تعداد کلاپرک و گلچه و میزان اسانس را داشت. همبستگی صفات مورد مطالعه با یکدیگر نیز در سطح احتمال ۱% معنی دار بود، البته همبستگی معنی داری میان بازده اسانس با دیگر صفات بجز تعداد کلاپرک وجود نداشت. با استفاده از تجزیه به مولفه های اصلی، ۵ مولفه اول ۹۹% از کل واریانس متغیرها را توجیه کردند که صفات سطح تاج پوشش، ارتفاع بوته، تعداد ساقه، تعداد کلاپرک، وزن تر و خشک بوته با ضریب مثبت مهمترین نقش را در تبیین مولفه اول داشتند و ۷۵% از واریانس متغیرها را توجیه نمودند. در تجزیه خوشه ای، اکسشن ها در ۳ گروه متفاوت قرار گرفتند که اکسشن سقز۱ به طور شاخص در خوشه جداگانه ای قرار گرفت.

بومادران (Achillea wilhelmsii C. Koch), همبستگی صفات, تجزیه خوشه ای, اکسشن