علی مقدم - دانشجوی دکتری، گروه علوم باغبانی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
مهدی صیدی - دانشیار، گروه باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران
وحید عبدوسی - استادیار، گروه علوم باغبانی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
مجید میراب بالو - استادیار، گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران
زهرا طهماسبی - استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

عصاره گیاهان دارویی ممکن است به عنوان آفت کشت زیستی دوست دار طبیعت و بدون خطر برای انسان ها و حیوانات مورد استفاده قرار گیرند. در این تحقیق، اثرات شش گیاه دارویی بومی شامل Satureja sahendica Bornm.، Satureja khuzistanica Jamzad، Scrophularia striata Boiss.، Thymbra spicata L.، Oliveria decumbens Vent. و Vitex agnus-castus L. و سم استامی پراید در کنترل آفت سفید بالک خیار (Bemisia tabaci) و برخی پاسخ های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه خیار در شرایط مزرعه ارزیابی شد. نتایج نشان داد که تمام عصاره های بکار رفته سبب کاهش جمعیت سفید بالک نسبت به شاهد شدند. اما از میان آنها، بیشترین تاثیر در کنترل این آفت برای Oliveria decumbens Vent. ثبت گردید. کاربرد عصاره ها به ویژه در غلظت های ppm۵۰۰ و ppm۱۰۰۰ سبب افزایش معنی دار تعداد میوه درجه یک و تعداد میوه درجه دو شد. با افزایش غلظت عصاره ها از ppm۲۵۰ تا ppm۱۰۰۰، محتوی پتاسیم برگ افزایش و محتوی کلسیم و سفتی میوه کاهش یافت. نتایج نشان داد که کاربرد عصاره ها و سم استامی پراید به ویژه در غلظت بالا (ppm۱۰۰۰) باعث ایجاد برخی اثرات منفی در گیاه میزبان و افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان شد. به طور کلی، تمام عصاره های بکار رفته به ویژه عصاره Oliveria decumbens Vent.، در غلظت های پایین سبب کنترل موثر آفت سفید بالک بدون اثرات منفی بر گیاه میزبان در مقایسه با حشره کش استامی پراید شدند.

آنتی اکسیدان, ایلام, خیار, گیاهان دارویی