قاسم محمدی نژاد
احمد ارزانی
عبدالمجید رضایی

این بررسی با هدف نقشه­یابی QTL های کنترل­کننده تحمل به شوری با استفاده از لاین بسیار متحمل FL۴۷۸ در موسسه تحقیقات بین المللی برنجIRRI ، در سال­های۱۳۸۴ تا ۱۳۸۶ اجرا گردید. ارزیابی فنوتیپی ۲۳۵۰ لاین BC۳F۴ حاصل از تلاقی ژنوتیپ­های IR۲۹ ×FL۴۷۸، در مرحله گیاهچه  در شرایط کنترل شده برای صفات امتیاز تحمل به شوری ژنوتیپ­ها، میزان انباشت سدیم و پتاسیم در برگ چهارم و نسبت آنها، بر وجود تفاوت معنی­دار بین فامیل­های تلاقی برگشتی دلالت داشت. نتایج نشان داد که پایین بودن  نسبت +Na+/Kدر لاین FL۴۷۸، عمدتا از طریق جذب کمتر سدیم رخ می­دهد. نتایج مکان یابیQTL  ها با  ژنوتیپ­یابی انتخابی ۵۰۰ تک بوته کرانه­ای با استفاده از نشانگرهای ریزماهواره، بیانگر وجود بیشترین و کمترین تعداد QTL به ترتیب، برای غلظت­های Na+ و K+بود. مکان­یابی فاصله­ای مرکب نشان داد که علاوه بر کروموزوم ۱، کروموزم­های ۶، ۸  و ۱۰ دارای QTL های مهم و تاثیرگذار بر تحمل به شوری در مرحله گیاهچه می­باشند. برای غلظت سدیم در برگ چهارم  یک QTL در ناحیه Saltol مکان­یابی شد، در حالی­که برای امتیاز تحمل به شوری، غلظت پتاسیم و نسبت سدیم به پتاسیم QTL تاثیرگذاری در ناحیه فوقانی Saltol شناسائی شد. برای امتیاز تحمل به شوری، مکان­های ژنی بزرگ­اثری روی کروموزوم های ۱، ۳ و ۶ مکان­یابی شدند. برای غلظت سدیم و نسبت سدیم به پتاسیم، کروموزوم­های ۱، ۶، ۱۰ و ۱۲ دارای QTL های بزرگ­اثر بودند که منشاء اکثر آن­ها FL۴۷۸  بود. همچنین، هیچ­گونه اپیستازی معنی­داری نیز بینQTL ها دیده نشد. بنابراین، در اصلاح به کمک نشانگر و با استفاده از لاین FL۴۷۸ به عنوان یکی از متحمل­ترین لاین­های اصلاحی، لازم است هرم­سازی QTL ها و ادغام همزمان چند QTLبزرگ اثر به  ارقام مدنظر قرار گیرد.

برنج, تحمل به شوری, ژنوتیپ متحمل, نسبت سدیم به پتاسیم, FL۴۷۸, QTL, نشانگر ملکولی, مکان یابی ژن