سمیه عبدی راد - فارغ التحصیل مقطع کارشناسی ارشد، بخش زیست شناسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
فرخنده رضانژاد - دانشیار بخش زیست شناسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
خسرو منوچهری کلانتری - استاد بخش زیست شناسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان

در این پژوهش، اثر نور و تاریکی بر کالوس­زایی جداکشت­های رویشی (برگ، دمبرگ و ساقه) و گلی (گلبرگ، بساک و مادگی) و میزان رنگیزه­های (کلروفیل و آنتوسیانین) کالوس­ها در دو گونه­ی Rosa damascena Mill. و Rosa miniature مقایسه شده است. ریزنمونه های سترون روی محیط MS که غلظت­های مختلف ۶ بنزیل آمینوپورین (BAP) و ۲ و ۴ دی کلروفنوکسی استیک اسید (۲, ۴-D) به آن اضافه گردیده بود، کشت شده و در شدت نوری ۱۰۰۰، ۲۰۰۰ لوکس و تاریکی تیمار شدند. در مرحله تولید کالوس از جداکشت­های گل محمدی، غلظت­های ۴ میلی­گرم در لیتر ۲, ۴-D و ۵/۱ میلی­گرم در لیتر BAP بهترین بازدهی را داشتند. بر عکس در گل سرخ مینیاتور جداکشت های مختلف در فرایند کال زایی نسبت به غلظت های مختلف هورمونی به شکل متنوعی پاسخ دادند. در همه جداکشت­ها، نور، بنیان گذاری کالوس را به تاخیر انداخت و تاریکی روند کالوس زایی را بسیار تسریع نمود. به علاوه، کال­زایی جداکشت­های رویشی در هر دو گونه زودتر از جداکشت­های گلی شروع شد. قابل ذکر است که بنیان گذاری کالوس از ریز نمونه­های گلی ورد مینیاتور یک هفته زودتر از گل محمدی آغاز گردید. نرخ رشد کالوس نیز در جداکشت­های ورد مینیاتور بیشتر از ورد محمدی مشاهده شد. بررسی میزان کلروفیل و آنتوسیانین کالوس­ها نشان داد که در تاریکی، تولید و تجمع این رنگدانه ها بسیار کم و در نور این مقدار به شکل قابل توجهی افزایش می­یابد. در گل محمدی کالوس­های برگی و در گل سرخ مینیاتور کالوس­های ساقه­ای بیشترین مقدار کلروفیل و در هر دو گونه، کالوس­های دمبرگی و بساکی کمترین مقدار را در خود ذخیره کردند. همچنین میزان آنتوسیانین در کالوس های گلبرگ و مادگی هر دو گونه بیشتر از کالوس دیگر ریزنمونه ها بود در حالی که کمترین مقدار در کالوس بساک و دمبرگ گل سرخ مینیاتور و بساک گل محمدی مشاهده شد.

کشت بافت, کالوس, کلروفیل, آنتوسیانین, گل محمدی, گل سرخ مینیاتور