احمد رضا دادرس
حسین صبوری
قاسم محمدی نژاد
عاطفه صبوری
مرداویج شعاعی

با توجه به اهمیت توتون از نظر اقتصادی و نقش آن به عنوان یک گیاه مدل در پژوهش­های مولکولی در پژوهش حاضر به بررسی میزان شباهت­ ژنتیکی ۵۰ ژنوتیپ توتون از دو دسته بارلی و ویرجینیا پرداخته شد. به منظور تعیین ژنوتیپ از ۲۱ ترکیب آغازگری نشانگر AFLP استفاده شد. از تعداد کل ۴۸۰ نوار ایجاد شده، با تعداد متوسط ۷۶/۱۷ نوار در هر ترکیب، ۳۷۳ نوار چندشکل بودند. با توجه به میانگین درصد چندشکلی بالا (۴۵/۷۷ درصد) می­توان انتظار داشت بتوان برای شناسایی تنوع ژنتیکی موجود در ارقام از این نشانگر به عنوان ابزاری قدرتمند در برنامه­های اصلاحی توتون استفاده نمود. بررسی ضرایب ژنتیکی جاکارد نشان داد ژنوتیپ­های Badisher Burley E، Pennbel۶۹، R۹ و Coker ۱۷۶ واجد بالاترین فاصله ژنتیکی از بقیه ژنوتیپ­ها هستند. لذا، به نظر می­رسد بتوانند در برنامه­های اصلاحی از جمله هیبریداسیون و تشکیل جمعیت­های در حال تفرق برای مکان­یابی QTL ارزشمند باشند. نتایج تجزیه واریانس مولکولی نیز ۴ درصد از کل تنوع ژنتیکی موجود در بین ژنوتیپ­ها را تنوع بین دو دسته بارلی و ویرجینیای گرمخانه­ای برآورد نمود و ۹۶ درصد از تنوع موجود را در درون دسته­ها نشان داد. همچنین بررسی آماره­های تنوع ژنتیکی نشان داد ترکیبات آغازگری E۰۶۰-M۱۶۰، E۰۷۰-M۱۴۰، E۰۷۰-M۱۵۰ و E۰۷۰-M۱۶۰، E۰۸۰-M۱۶۰، E۰۸۰-M۱۵۰، E۱۰۰-M۱۴۰ و E۱۰۰-M۱۵۰ درکل به عنوان قدرتمندترین نشانگرها از بین کل ترکیبات آغازگری در ارزیابی و تشخیص روابط بین ژنوتیپ­های توتون مورد مطالعه هستند و می­توانند در سایر پژوهش­های توتون مورد توجه قرار گیرند.

تجزیه واریانس مولکولی, تنوع ژنتیکی, توتون, AFLP