فاطمه مدرسی - دانشگاه ارومیه
حسین فرهادنیا - دانشگاه تبریز

نمایندگان و روحانیون محافظه کار مخالف رضاخان؛ رئیس الوزراء در مجلس پنجم شورای ملی، پس از ارزیابی طرح «جمهوریت»، چون آن را اولین خیزش سیاسی وی و تجددطلبان مدافع اش جهت برپایی حکومت غیردینی و حذف تدریجی روحانیون از ساختار قدرت سیاسی کشور، مغایر قانون اساسی مشروطیت و نخستین اقدام رضاخان برای الغای حاکمیت قاجاریه و استقرار سلطنت مطلقه اش می دانستند، بر حفظ اصول قانون اساسی مشروطه و سلطنت قاجاریه پافشاری نمودند. آنان به رغم آن که شاهان قاجار را به دلیل ممانعت از تغییرات سیاسی ضروری در کشور مورد انتقاد قرار می دادند، قاطعانه با تصویب طرح جمهوریت در مجلس، و ارتقای پایگاه سیاسی رضاخان مخالفت کردند. در این مقاله، با روش توصیفی تحلیلی، ضمن بررسی فرآیند تکوین طرح جمهوریت رضاخان و علل ناکامی آن، با تاکید بر کتاب تاریخ مختصر احزاب سیاسی ایران و دیوان اشعار ملک الشعرای بهار، تصویری اجمالی از نگاه آسیب شناسانه ی وی به طرح جمهوریت، نقش سیاسی و علل مخالفتش با تصویب طرح در مجلس، ارائه شده است.

Keywords: Reza khan, Republicanism scheme, Fifth Majlis of the National Consultative Assembly Abolishment of the Qajar monarchy, Mohammad-Taqí Bahār, واژههای کلیدی: رضاخان, طرح جمهوریت, مجلس پنجم شورای ملی, الغای سلطنت قاجاریه, محمدتقی بهار.