شیرزاد محمدنژاد کیاسری - Agriculture & Natural Resources Research & Education Center of Mazandaran, AREEO, Mazandaran
خسرو ثاقب طالبی - Research Institute of Forests and Rangelands, AREEO, Tehran, I.R. Iran.
رامین رحمانی - Faculty of Forest Sciences, Gorgan University of Agriculture Sciences and Natural Resources, Gorgan, I.R. Iran.

هدف این پژوهش، بررسی روش ­های مختلف تنک­ کردن سوییسی و دانمارکی در جنگل ­کاری ­های ۲۰ ساله کاج بروسیا در شرق استان مازندران بود.این مطالعه در قالب بلوک­ های کامل تصادفی با سه تکرار و سه تیمار انجام شد. اطلاعات کمی و کیفی درختان با آماربرداری صد در صد در هر عرصه انجام پذیرفت. به­ منظور بررسی تنوع گونه­ ای گیاهان در هر قطعه سه ریزقطعه نمونه ۴۹ مترمربعی به صورت منظم تصادفی انتخاب شد. سپس با شناسایی کلیه گونه ­های گیاهی، مقدار پوشش هر یک از آنها تعیین و زادآوری طبیعی آن سطح نیز محاسبه شد. نمونه ­برداری تنوع بی­مهرگان خاک­زی از عمق صفر تا ۱۰ سانتی­متری مرکز هر ریزقطعه نمونه صورت گرفت. آماربرداری در سال­های ۱۳۹۱ (پیش از انجام عملیات تنک ­کردن) و سال ۱۳۹۶ (پنج سال پس از تنک­ کردن) انجام شد. نتایج ارزیابی داده­ های کمی در سال ۱۳۹۶ اختلاف معنی ­داری را نشان نداد. با این­حال، متوسط قطر توده و قطر کاج بروسیا به ترتیب کاهش شامل تیمار دانمارکی (۰۲/۱۷ سانتی­متر، ۷۴/۲۲ سانتی­متر)، تیمار سوییسی (۹۴/۱۶ سانتی­متر، ۷۱/۲۱ سانتی­متر) و عرصه شاهد (۵۹/۱۵ سانتی­متر، ۵۳/۱۹ سانتی­متر) بود. از نظر متوسط ارتفاع توده و ارتفاع کاج بروسیا نیز به ترتیب کاهش شامل عرصه شاهد (۴۴/۱۱ متر، ۵۸/۱۳ متر)، تیمار دانمارکی (۱۳/۱۱ متر، ۱۹/۱۳ متر) و تیمار سوییسی (۸۸/۱۰ متر، ۶۸/۱۲ متر) تعیین شد. کیفیت درختان در عرصه ­های تنک­ شده بیشتر از عرصه شاهد بود (سطح احتمال ۰۵/۰). متوسط تنوع گونه­ ای گیاهان شانون در عرصه تنک ­کردن دانمارکی به شکل معنی ­داری بیشتر از عرصه ­های شاهد و تیمار سویسی شد. متوسط تنوع گونه ­ای گیاهان سیمپسون نیز علی­رغم عدم اختلاف معنی­دار به ترتیب کاهش شامل تیمار دانمارکی، عرصه شاهد و تیمار سوییسی تعیین شد. در ارتباط با تنوع گونه­ای بی­مهرگان خاک­زی نیز علی­رغم عدم اختلاف معنی­ دار به ترتیب کاهش برابر با تیمار سوییسی، شاهد و تیمار دانمارکی شد. این تحقیق بر انجام عملیات تنک ­کردن در عرصه ­های جنگل­ کاری تاکید دارد و در مجموع در سطح جنگل­ کاری­ های بروسیا استفاده از شیوه تنک کردن دانمارکی را به دلیل افزایش متغیرهای کمی و کیفی درختان و همچنین افزایش تنوع گونه ­ای گیاهان توصیه می­ نماید.    

Thinning, Natural Regeneration, Soil Invertebrate Diversity, Plant Species, تنک ­کردن, زادآوری طبیعی, تنوع بی ­مهرگان خاکزی, تنوع گونه ­ای گیاهان