کیومرث سفیدی - University of Mohaghegh Ardabili
زینب پورقلی - University of Mohaghegh Ardabili
خسرو ثاقب طالبی - Forest Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran
فرشاد کیوان بهجو - University of Mohaghegh Ardabili

روشنه های تاج پوشش که به وسیله آشفتگی های کوچک مقیاس ایجاد می گردند، نقش کلیدی در تنظیم مسیرهای توالی در جنگل های معتدله ایفا می کنند. این پژوهش با هدف بررسی ویژگی های ساختاری روشنه های تاجی در فاز تشکیل روشنه در روند تحولی توده­ های راش درجنگل ­های اسالم به عنوان فاز آغازین تحول توده ­های راش صورت گرفت. پس از بررسی­ ها و جنگل گردشی­ های اولیه، سه قطعه نمونه یک هکتاری انتخاب و در هر یک از این قطعات، برخی از ویژگی­های روشنه­ها مانند مساحت روشنه، نوع گونه­ های درختی ایجادکننده روشنه، مشخصات زادآوری، تعداد روشنه و درختان پرکننده روشنه مورداندازه گیری قرار گرفت. تعداد و گونه درختان روشنه ساز در هر یک از روشنه ها محاسبه و  مشخصات زادآوری شامل گونه، تعداد، قطر یقه و ارتفاع نونهال های مستقرشده در هر یک از روشنه ها ثبت و  تعداد و گونه نهال های پرکننده روشنه اندازه گیری گردید. بر اساس نتایج به دست آمده اندازه متوسط مساحت روشنه­ ها در این فاز ۰۵/۲۷۵ مترمربع به دست آمد و بزرگ ترین و کوچک ترین روشنه به ترتیب با مساحت ۲۶/۵۵۱ و ۸۵/۷۰ مترمربع اندازه گیری شد. در هر سه قطعه نمونه درختان روشنه ساز به گونه راش اختصاص یافت. بیشترین و کمترین فراوانی درختان پرکننده روشنه به ترتیب برای راش و سایر گونه ­ها محاسبه گردید. بیشترین و کمترین میزان زادآوری در داخل روشنه ها به ­ترتیب برای گونه راش (۲۶/۵۳ درصد) و سایر گونه ها (۸۰/۷ درصد) اندازه گیری شد. در مجموع در سه قطعه نمونه تعداد ۲۸ اصله روشنه ساز که تماما از گونه راش بودند، اندازه گیری شد که حجم متوسط روشنه سازها ۷/۱۵ مترمکعب در هکتار بود. بر این اساس به نظر می رسد در مرحله انتهایی توالی در جنگل های منطقه اسالم راش مهمترین گونه ایجاد کننده پر کننده روشنه ها به شمار می رود.

Disturbance, Gap Filler, Succession, Gap Maker, Regeneration, آشوب, پرکننده روشنه, توالی, روشنه ساز, زادآوری