عبدالله پیرنیا - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
محمود حبیب نژاد روشن - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
کریم سلیمانی - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

  در این تحقیق به بررسی تغییرات دو پارامتر اصلی اقلیم یعنی دما و بارندگی در استان مازندران و غرب استان گلستان با تاکید بر بخش نوار ساحلی دریای خزر و مقایسه آنها با تغییرات این دو پارامتر در مقیاس نیمکره شمالی و جهانی پرداخته شده است. بدین منظور سری داده­های سالانه بارندگی و هر سه پارامتر حداقل، حداکثر و میانگین دما در سه ایستگاه گرگان، بابلسر و رامسر طی دوره آماری ۲۰۰۵-۱۹۵۶ و در پنج دوره­ی ۱۰ ساله و همچنین در ۹ ایستگاه دیگر با دوره­های آماری متفاوت از ۱۹ تا ۳۶ سال مورد مطالعه قرار گرفتند. در این تحقیق از آزمون­های ناپارامتری من­-کندال و تخمین­گر سن ( Sen’s estimator of slope ) به ترتیب برای تعیین چگونگی روند و شیب یا بزرگی روند استفاده شده است. نتایج نشان می­دهد که تغییرات میانگین پنج دوره­ی ده­ساله نسبت به میانگین دراز مدت و رابطه کلی تغییرات دما و بارندگی در سه ایستگاه رامسر، بابلسر و گرگان به گونه­ای است که بطور کلی با کاهش دما، شاهد کاهش بارندگی و با افزایش دما شاهد افزایش بارندگی هستیم. البته این امر، تنها در پنج دوره­ی ۱۰ ساله بصورت جداگانه و مجزا دیده می­شود و روند تغییر این دو پارامتر در طی دوره­ی ۵۰ ساله به شکل دیگری است و در سه ایستگاه، متفاوت می باشد، بطوریکه در ایستگاه رامسر و میانگین منطقه­ای، دمای متوسط افزایش و بارندگی کاهش یافته است و در دو ایستگاه بابلسر و گرگان به ترتیب شاهد افزایش و کاهش این دو پارامتر هستیم. در دو مقیاس جهانی و نیمکره شمالی نیز شاهد افزایش دمای متوسط و کاهش بارندگی هستیم که عکس یکدیگر رخ می­دهند و با تغییرات این دو پارامتر در ایستگاه رامسر و میانگین منطقه­ای مطابقت دارد. همچنین ارزیابی دمای حداقل و حداکثر در این سه ایستگاه، در کل، افزایش شدیدتر دمای حداقل را نسبت به دمای حداکثر نشان می­دهد که می­تواند مربوط به افزایش گازهای گلخانه­ای باشد که بر افزایش دمای حداقل تاثیر بیشتری دارد. بطور کلی دما در تمام ایستگاه­های مورد مطالعه به جز ایستگاه گرگان افزایش و بارندگی هم در ایستگاه­های مختلف، تغییرات متفاوتی را داشته است که این شرایط می­تواند تاثیری از افزایش گازهای گلخانه­ای در سطح محلی، منطقه­ای و جهانی و همچنین فاصله از منبع عظیم آبی دریای خزر باشد.

Climate change, Trends analysis, Non-parametric tests, Caspian Sea southern coasts, تغییر اقلیم, تحلیل روند, روش های ناپارامتریک, سواحل جنوبی دریای خزر