آتیکه افضلی - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
کاکا شاهدی - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

به دلیل افزایش جمعیت، نیاز فراوان به غذا و کمبود منابع آب سطحی به ویژه در دهه­های اخیر، مساحت اراضی تحت آبیاری در کشور افزایش یافته است که این امر سیاست استفاده از منابع آب و خاک را به کلی دگرگون کرده است. آب بارش از طریق فضاهای خالی در سطح زمین به داخل خاک نفوذ می­یابد و زمانی که با لایه­های غیر قابل نفوذ برخورد نماید، ذخایر آب زیرزمینی را پدید می­آورد. در سال­های اخیر پدیده خشکسالی باعث کاهش شدید آب­های سطحی در کشور شده و استفاده از آب­های زیرزمینی افزایش یافته است. این امر علاوه بر افت شدید سطح آب در سفره­های زیرزمینی، موجب تغییر کیفیت منابع آب زیرزمینی را فراهم نموده است. با توجه به مطالب فوق و اهمیت و نقش آب­های زیرزمینی، در این تحقیق تغییرات کمی آب زیرزمینی در سال­های ۱۳۷۷، ۱۳۸۱ و ۱۳۸۶ و تغییرات عوامل کیفی شامل EC، CL، Hco۳، k، Mg، Na، So۴، T.D.S، TH و pH در ابتدا و انتهای دوره مذکور در محیط Arc GIS در بخشی از دشت آمل- بابل واقع در حوزه آبخیز دریای خزر مورد بررسی قرار گرفت و روند تغییرات هر کدام از عوامل کیفی با استفاده از آزمون من-کندال تعیین گردید. نتایج تحقیق بیانگر کاهش ناچیز سطح آب زیرزمینی و بهبود وضعیت کیفی آب زیرزمینی در منطقه یاد شده می­باشد.

Keywords: Groundwater, Quantity-quality variation, Man-Kendall, Amol-Babol plain, آب زیرزمینی, تغییرات کمی و کیفی, من-کندال, دشت آمل- بابل