هادی رزاقیان
سیدحمیدرضا صادقی

  در مناطق مرتعی، سیلاب­ها غالبا در اثر جریان سطحی ناشی از رگبارهای شدید به­وقوع می­پیوندد. محتوای رطوبتی خاک تاثیر مستقیمی روی میزان نفوذپذیری و در نتیجه رواناب سطحی حاصل از بارندگی دارد. مدل­های هیدرولوژیکی ابزاری قوی برای مطالعه فرآیندهای حاکم بر حوزه­های آبخیز می­باشند. در این مطالعه مدل­های رگرسیونی، از برقراری ارتباط بین برخی از متغیرهای مستقل موثر بر ایجاد رواناب با متغیر وابسته به­دست آمده­اند. در فرآیند مدل­سازی استفاده شده در این مطالعه، آمار مربوط به بارندگی و دبی روزانه طی سال­های ۱۳۵۳ تا ۱۳۷۹ جمع­آوری، پالایش و آنالیز گردید. سپس با استفاده از مفهوم مدل­سازی دینامیک و با نرم­افزارهای آماری ۲۰۰۳ Excel و SPSS ۱۱.۵ مبادرت به تهیه و استخراج مدل­های مناسب گردید. با تجزیه و تحلیل نتایج به­دست آمده، تعداد روزهای بارندگی موثر پیشین و موثرترین روز بارندگی بر دبی روز واقعه مشخص گردید. نتایج به­دست آمده دلالت بر تاثیر متفاوت و معنی­دار بارش­های روز واقعه و روزهای پیشین بر تولید رواناب روز واقعه در حوزه آبخیز مرتعی تنگراه، طی ماه­های مختلف داشته است. نتایج هم­چنین نشان داد که در اکثر ماه­ها بارندگی تنها تا ۳ روز پیش روی دبی حوزه آبخیز مرتعی تنگراه تاثیر معنی­دار داشته که با تاکیدات سایر شیوه­های معمول برآورد رواناب مبنی بر تاثیر بارندگی پنج روز پیش روی دبی روز واقعه هم­خوانی ندارد. از این­رو تحقیق فعلی، تعیین دقیق تعداد روز بارندگی موثر پیشین برای مناطق مختلف با توجه به تغییرات زمانی و مکانی موثر بر دبی خروجی حوزه آبخیز را تاکید می­نماید.

بارندگی پیشین، مدل سازی دینامیک رواناب، حوزه آبخیز مرتعی تنگراه