سمیه فرجی - Faculty of Agriculture, University of Ilam
علی اشرف مهرابی - Faculty of Agriculture, University of Ilam
سمیه حاجی نیا - Faculty of Agriculture, University of Ilam

   به منظور بررسی تنوع ژنتیکی تعدادی از ارقام افتراقی زنگ گندم (زنگ زرد یا نواری (Puccinia striiformis)، زنگ ساقه یا سیاه (P. graminis)، زنگ برگ یا قهوه ای (P. recondita) از نظر صفات فنولوژیکی، مورفولوژیکی و زراعی، ۵۸ رقم افتراقی به­ همراه پنج رقم شاهد بومی (زردک، یاواروس، کریم، ریجاب و ساجی) با استفاده از روش آگمنت در سال زراعی ۹۷-۱۳۹۶ در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ایلام مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات مورد بررسی شامل صفات فنولوژی (روز تا سبز شدن، روز تا ساقه دهی، روز تا بوتینگ، روز تا سنبله دهی، روز تا گرده افشانی، روز تا رسیدگی فیزیولوژیکی) و صفات مورفولوژیکی (ارتفاع بوته، طول پدانکل، تعداد گره در ساقه، تعداد پنجه بارور، تعداد پنجه کل، طول ریشک، تعداد سنبلچه در سنبله، طول سنبله، وزن سنبله، وزن صد دانه، عملکرد بیولوژیکی، عملکرد دانه و شاخص برداشت) بود. دامنه تغییرات صفت زمان رسیدگی از ۱۳۴ تا ۱۸۸ روز متغیر و به ترتیب برای ارقام افتراقی SR۱۷ و SR۱۳ مشاهده شد. دامنه تغییرات ارتفاع بوته بین ۴/۴۷ سانتی متر در رقم افتراقی YR۸ تا ۳/۱۰۰ سانتی متر در رقم افتراقی LR۱۲ متغیر و میانیگن ارتفاع بوته ۲/۷۴ سانتی متر حاصل گردید. تجزیه خوشه ای به روش Ward، ارقام افتراقی زنگ زرد، زنگ ساقه و زنگ برگ مورد بررسی را به ترتیب در سه، سه و پنج گروه قرار داد. ارقام LR۱، LR۹، LR۱۲ و LR۱۳ به عنوان بهترین ارقام افتراقی زنگ برگ از نظر عملکرد و اجزای عملکرد شناسایی شدند. ارقام YR۴ و YR۱۱ که جزء ارقام افتراقی زنگ زرد هستند عملکرد دانه و شاخص برداشت بالایی داشتند. ارقام SR۱، SR۱۳، SR۶، SR۱۴، SR۷، SR۸ و SR۳ به عنوان ارقام افتراقی برتر زنگ ساقه شناخته شدند. بنابراین می توان نتیجه گرفت که این ارقام اهمیت زیادی در برنامه های گزینش و اصلاح برای دست یابی به عملکرد بالاتر دارند.

Pathogenesis, Cluster analysis, Discriminant function, Wheat germplasm, بیماری زایی, تجزیه خوشه ای, تابع تشخیص, ژرم پلاسم گندم