سیده مینو میرعرب رضی - Faculty of Agricultural Sciences, University of Guilan
رضا شیرزادیان - Faculty of Agricultural Sciences, University of Guilan
حسین صبوری - Department of Plant Production, University of Gonbad, Faculty of Agriculture Science and Natural Resource, Gonbad, Iran
بابک ربیعی - Faculty of Agricultural Sciences, University of Guilan
حسین حسینی مقدم - Department of Plant Production, University of Gonbad, Faculty of Agriculture Science and Natural Resource, Gonbad, Iran

به ­منظور بررسی تنوع ژنتیکی مورفولوژیک ۱۱۴ لاین حاصل از تلاقی طارم محلی × خزر آزمایشی در مرحله گیاهچه­ ای در سطح  نرمال و شوری ۸ دسی­زیمنس به صورت طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در شرایط کشت هیدروپونیک انجام شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب صفات مورد بررسی در دو شرایط نرمال و تنش شوری نشان داد که اختلاف بین لاین­ ها برای کلیه صفات معنی دار بود. نتایج مقایسه میانگین­ ها برای صفات مورد بررسی نشان داد که اختلاف دو محیط فوق برای کلیه صفات به غیر از قطر ریشه معنی­ دار است. کد ژنوتیپی، تعداد و تراکم روزنه و نسبت وزن خشک ریشه به ساقه در تنش شوری افزایش یافت و برای سایر صفات نسبت به شرایط نرمال کاهش نشان داد. تجزیه واریانس صفات مورد بررسی در هر دو شرایط حاکی از اختلاف معنی­ دار بین لاین­ ها در همه صفات درسطح احتمال یک درصد بود. در تجزیه همبستگی نیز در هر دو شرایط بالاترین همبستگی بین زیست توده و وزن خشک ساقه بود. در رگرسیون گام­ به­ گام در شرایط نرمال به ترتیب صفات طول ساقه، چگالی سطح ریشه و نسبت وزن خشک ریشه به ساقه و در شرایط شوری نسبت وزن خشک ریشه به ساقه، سطح برگ، طول ساقه و قطر ریشه بیشترین تغییرات زیست توده را توجیه کردند. نتایج تجزیه به عوامل نشان داد که در شرایط نرمال و شوری به ترتیب ۵ عامل در توجیه تغییرات نقش دارند. در شرایط نرمال طول ساقه، زیست توده و سطح برگ در شوری وزن خشک ساقه، بیوماس و طول ساقه بیشترین اثر را بر واریانس کل داشتند. تجزیه کلاستر لاین­ ها را در شرایط نرمال، براساس زیست توده، در ۲ دسته و در شرایط شوری، در ۳ دسته و بر اساس کد ژنوتیپی در ۳ دسته گروه­بندی نمود. لاین­ هایی که در گروه متحمل قرار گرفتند دارای زیست توده بالا نیز بودند. به ­طور کلی صفات طول ساقه، وزن خشک ساقه، به ­عنوان صفات موثر بر بیوماس به­ عنوان معیار گزینش مناسب جهت افزایش زیست توده در شرایط شوری می ­تواند معرفی گردد.

Correlation analysis, Forward regression, Factor analysis, Mean comparison, Rice, برنج, مقایسه میانگین, تجزیه همبستگی, رگرسیون گام به گام, تجزیه به عامل ها