رخساره رحمانی اصل - Urmia University
ایرج برنوسی - Urmia University
بابک عبدالهی مندولکانی - Urmia University

بهبود ژنتیکی گیاهان زراعی، از جمله گندم متکی بر وجود تنوع ژنتیکی است. در این تحقیق ساختار و تنوع ژنتیکی ۹۹ لاین و ۴۹ رقم گندم با استفاده از ۲۰ جفت آغازگرSSR  بررسی شد. از آغازگرهای مورد استفاده، ۱۹ آغازگر در بین ارقام و لاین ­ها مورد مطالعه چند­شکل بودند و در مجموع ۶۷ آلل چند شکل تکثیر شد. تعداد آلل در هر مکان از ۱ (Xgwm۴۴) تا ۷ (Xgwm۴۷) متغیر و میانگین آن ۵/۳ بود. میانگین هتروزیگوسیتی مورد انتظار (He) از ۷۱/۰ (Xgwm۱۴۹) تا ۲۷/۰ (Xgwm۴۶۹) متغیر بود. میانگین محتوای اطلاعات چند شکلی (PIC) و بیشترین شاخص اطلاعاتی شانون (I) به ترتیب ۵۲/۰ و ۸۸/۰ بود. مقادیر تعداد آلل، شاخص اطلاعاتی شانون و میانگین هتروزیگوسیتی مورد انتظار در لاین­ های مورد مطالعه کمی بیشتر از ارقام بود. متوسط ضرایب تمایز ژنی بین لاین ­ها و ارقام (Fst) و مقدار جریان ژنی (Nm) برای تمامی آغازگرها به ترتیب برابر ۰۶۷/۰ و ۹۶/۶ بود. تجزیه واریانس مولکولی (AMOVA) سطح بالایی از تنوع ژنتیکی را درون لاین­ ها + ارقام (۹۲%) در مقایسه با بین لاین­ ها و ارقام (۸%) نشان داد. تجزیه خوشه ­ای بر اساس ضرایب تشابه تطابق ساده به روش UPGMA انجام شد. دامنه ضرایب تشابه از ۴۰/۰ تا ۱ متغیر و میانگین آن ۷/۰ بود. بر اساس تجزیه خوشه­ ای ۱۴۸ لاین و رقم گندم در ۵ گروه اصلی قرار گرفت. برخی لاین ها که در گروه­ های مشابه قرار گرفتند از نظر منشاء جغرافیایی نزدیک به هم بودند. شباهت ژنتیکی بالای بین ارقام می ­تواند نشان­ دهنده کاهش پایه ژنتیکی ژرم ­پلاسم گندم نان­ در ایران باشد. به هر حال مطابق با فاصله ژنتیکی بین گروه ­های مختلف، لاین­ ها می ­توانند به عنوان والدین بالقوه در برنامه ­های اصلاحی گندم مورد استفاده قرار بگیرند.  

Bread wheat, SSR markers, Expected heterozygosity, Shannon’s information index, Polymorphism Information Content, گندم نان, نشانگرهایSSR, هتروزیگوسیتی موردانتظار, شاخص اطلاعاتی شانون, محتوای اطلاعات چند شکلی