زهرا سادات موسوی زاده - Department of Agricultural Sciences, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources
حمید نجفی - Department of Agricultural Sciences, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University
سید حمیدرضا هاشمی - Genetic and Agricultural Biotechnology Institute of Tabarestan (GABIT), Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University
سید کمال کاظمی تبار - Department of Agricultural Sciences, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University

تتوانایی گیاهان در خنثی نمودن آثار تنش شوری (کلرید سدیم) به مقدار زیادی به وضعیت درونی K+ وNa+ بستگی دارد. در واقع حفظ نسبت بالایK+/Na+ در سیتوسل از عناصر اصلی تحمل به شوری است. برنج به­عنوان یکی از مهم ترین غلات و غذای اصلی یک سوم از جمعیت جهان ،گیاهی حساس به شوری است، شوری بیش از حد به طور مضری همه فعالیت های متابولیک اصلی برنج را تحت تاثیر قرار می دهد. تحقیق حاضر در دانشگاه کشاورزی ساری در سال ۱۳۹۴ انجام گرفته است. بذر گیاه برنج (ارقام IR۲۹، سنگ طارم و جلودار) پس از ضدعفونی به منظور جوانه زنی در ژرمیناتور قرار گرفتند. پس از ۱۴ روز از آغاز کشت، تیمار شوری ۱۲۰ میلی­مولار نمک کلرید سدیم اعمال شد. نمونه برداری به صورت Time-course در ۶ زمان (۶،۰، ۲۴، ۱۲۰،۷۲، ۱۶۸ ساعت) پس از اعمال تنش از بافت های برگ و ریشه انجام شد. نتایج آزمایشات فیزیولوژیک نشان داد که اثرات ژنوتیپ، زمان نمونه گیری و اثر متقابل روی تمامی صفات اندازه گیری شده شامل میزان مالون دی آلدئید (MDA)، کلروفیل a، کلروفیل b، کاروتنوئید و پرولین در سطح احتمال ۱ درصد معنی دار بود، غلظت کلروفیل a،b و کارتنوئید موجود در برگ در ساعات اولیه تنش کاهش یافت و در ادامه با افزایش ساعات تنش، ضخیم شدن برگ ها و افزایش نسبت کلروفیل در واحد سطح برگ (لوله­ای شدن برگ) میزان کلروفیل افزایش یافت. بررسی میزان مالون دی آلدهید در برگ نشان داد بیشترین افزایش در رقم حساس (IR۲۹) وجود داشته است. آنالیز نتایج میزان پرولین نشان داد ارقام حساس و متحمل در شرایط عادی (بدون تنش) اختلاف معنی داری نداشتند اما با قرار گرفتن در شرایط تنش میزان پرولین در رقم متحمل بیشتر از رقم حساس افزایش یافته است. میزان پرولین در ژنوتیپ سنگ طارم به عنوان یک ژنوتیپ متحمل به شوری در زمان های (۷۲، ۱۶۸،۱۲۰ ساعت) نسبت به شاهد افزایش معنی داری نشان داد. بنابراین واکنش ارقام حساس و متحمل برنج نسبت به تنش شوری متفاوت از یکدیگر است و با اندازه گیری پارامترهایی همچون مالون دی آلدهید، کلروفیل a، کلروفیل b، کاروتنوئید و پرولین می تواند به اصلاح این گیاه در جهت تحمل به شوری کمک شایانی نماید.  

Chlorophyll, Malondialdehyde, NaCl stress, Proline, Rice, برنج, تنش کلرید سدیم, پرولین, کلروفیل, مالون آلدهید