محسن فتحی سعد آبادی - Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University
غلامعلی رنجبر - Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University
محمدرضا زنگی - Cotton Research Institute of Iran, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Gorgan, Iran
سید کمال کاظمی تبار - Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University
حمید نجفی زرینی - Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University

     شوری یکی از عوامل مهم کاهش تولید و رشد محصولات زراعی است. سطح خاک­های شور در کشور ما قابل توجه بوده و با این که پنبه یک گیاه متحمل به شوری است اما تاثیر شوری در ارقام و ژنوتیپ های مختلف یکسان نبوده لذا در این پروژه به منظور ارزیابی تحمل به شوری در مرحله گیاهچه ای، بذور ۱۱ ژنوتیپ جدید پنبه، در مقایسه با رقم تجاری گلستان (شاهد) در گلدان کشت شدند. آزمایش به­صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در موسسه تحقیقات پنبه کشور در سال ۱۳۹۴ انجام شد. فاکتور اول شوری در سه سطح صفر، ۸ و ۱۶ دسی زیمنس بر متر و فاکتور دوم ۱۲ ژنوتیپ مورد بررسی بودند. صفات مورد بررسی شامل درصد جوانه زنی، ارتفاع گیاهچه، وزن تر و خشک گیاهچه، وزن تر و خشک ساقه و ریشه و همچنین میزان آب بافت ساقه و ریشه بود. نتایج بررسی نشان داد که بین ژنوتیپ های مورد بررسی از لحاظ صفات اندازه گیری شده تفاوت معنی داری در سطح ۱% یا ۵% وجود داشت. تیمار شوری سبب کاهش رشد و کاهش طول ساقه و ریشه شده بود. وزن تر ساقه و ریشه نیز در نتیجه آبیاری گلدان ها با آب شور کاهش یافته اما در بین ژنوتیپ های مورد بررسی ژنوتیپ SB۸ از نظر درصد جوانه زنی، طول ساقه، وزن تر ریشه و وزن خشک گیاهچه در مقایسه با سایر ژنوتیپ ها برتر بوده و ژنوتیپ های SB۲۶ و S۲۹ از نظر وزن تر ساقه و میزان آب بافت ساقه و ریشه نسبت به شاهد برتر بودند. محاسبه ضریب همبستگی بین صفات نشان داد که درصد جوانه زنی رابطه مثبت و معنی داری با طول ساقه و ریشه دارد. همچنین رابطه طول ساقه با دیگر صفات نظیر طول ریشه، وزن خشک و تر ریشه مثبت و معنی دار شد. تجزیه رگرسیون مشخص کرد که وزن خشک ریشه و ساقه معیار مناسبی برای گزینش ژنوتیپ های متحمل به شوری است.      شوری یکی از عوامل مهم کاهش تولید و رشد محصولات زراعی است. سطح خاک­های شور در کشور ما قابل توجه بوده و با این که پنبه یک گیاه متحمل به شوری است اما تاثیر شوری در ارقام و ژنوتیپ های مختلف یکسان نبوده لذا در این پروژه به منظور ارزیابی تحمل به شوری در مرحله گیاهچه ای، بذور ۱۱ ژنوتیپ جدید پنبه، در مقایسه با رقم تجاری گلستان (شاهد) در گلدان کشت شدند. آزمایش به­صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در موسسه تحقیقات پنبه کشور در سال ۱۳۹۴ انجام شد. فاکتور اول شوری در سه سطح صفر، ۸ و ۱۶ دسی زیمنس بر متر و فاکتور دوم ۱۲ ژنوتیپ مورد بررسی بودند. صفات مورد بررسی شامل درصد جوانه زنی، ارتفاع گیاهچه، وزن تر و خشک گیاهچه، وزن تر و خشک ساقه و ریشه و همچنین میزان آب بافت ساقه و ریشه بود. نتایج بررسی نشان داد که بین ژنوتیپ های مورد بررسی از لحاظ صفات اندازه گیری شده تفاوت معنی داری در سطح ۱% یا ۵% وجود داشت. تیمار شوری سبب کاهش رشد و کاهش طول ساقه و ریشه شده بود. وزن تر ساقه و ریشه نیز در نتیجه آبیاری گلدان ها با آب شور کاهش یافته اما در بین ژنوتیپ های مورد بررسی ژنوتیپ SB۸ از نظر درصد جوانه زنی، طول ساقه، وزن تر ریشه و وزن خشک گیاهچه در مقایسه با سایر ژنوتیپ ها برتر بوده و ژنوتیپ های SB۲۶ و S۲۹ از نظر وزن تر ساقه و میزان آب بافت ساقه و ریشه نسبت به شاهد برتر بودند. محاسبه ضریب همبستگی بین صفات نشان داد که درصد جوانه زنی رابطه مثبت و معنی داری با طول ساقه و ریشه دارد. همچنین رابطه طول ساقه با دیگر صفات نظیر طول ریشه، وزن خشک و تر ریشه مثبت و معنی دار شد. تجزیه رگرسیون مشخص کرد که وزن خشک ریشه و ساقه معیار مناسبی برای گزینش ژنوتیپ های متحمل به شوری است.

Cotton, Earliness, Genotype, Salt stress, Seedling, پنبه, تنش شوری, زودرسی, ژنوتیپ, گیاهچه