رضا درویش زاده
میرجواد موسوی اندزقی
امیر فیاض مقدم

کلر به عنوان یک ریز مغذی، اثرات مثبتی در کیفیت برگ توتون دارد. بااین حال مقدار بیشتر کلر دارای اثرات سوء بر کیفیت توتون است. به منظور بررسی ژنتیکی تجمع کلر در برگ توتون شرقی (Nicotiana tabacum L.)، هر یک از دو لاین ‘Basma ۱۶-۱۰‘ و ‘SPT ۴۰۶’ با میزان تجمع کم کلر با رقم ‘Basma S.۳۱‘ با میزان تجمع بیشتر کلر تلاقی یافتند. والدین هر تلاقی به همراه نسل های F۱، F۲، BC۱ و BC۲ مربوطه در شرایط مزرعه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار برای تجمع کلر در برگ ارزیابی شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که تفاوت معنی داری بین نسل های موردبررسی برای تجمع کلر در برگ در سطح احتمال ۱ درصد وجود دارد. تجزیه میانگین نسل ها به منظور برآورد آثار ژن با استفاده از آزمون مقیاس وزنی و کای اسکور انجام گرفت. کای اسکور مدل ساده سه پارامتری افزایشی- غالبیت برای تلاقی ها معنی دار شد که حاکی از حضور اثرات متقابل غیر اللی در توارث صفت تجمع کلر در برگ است. برای تلاقی  Basma ۱۶-۱۰ × Basma S. ۳۱بهترین مدل برای توجیه توارث صفت تجمع کلر در برگ مدل ۵ پارامتری با اجزای [m]، [h]، [i]، [j] و [l] می باشد.  مقدار بالا و معنی دار[h]  در مقایسه با [d] حاکی از نقش مهم مولفه غالبیت در کنترل صفت در این ترکیب تلاقی است. در ترکیب تلاقی SPT ۴۰۶ × Basma S. ۳۱  مدل ۴ پارامتری با اجزاء [m]، [d]،[i]  و [l] بهترین مدل می باشد. حضور [d] و [i] در غیاب [h] بر اهمیت بیشتر اثرات ژنتیکی افزایشی در این ترکیب تلاقی در کنترل صفت تجمع کلر در برگ دلالت دارد. بنابراین می توان گفت مکانیسم درگیر در تجمع کلر در ژنوتیپ­های فوق فرق می کند. بنابراین استراتژی های اصلاحی متفاوتی برای گزینش و اصلاح واریته­های با تجمع کم کلر از جمعیت های در حال تفرق هریک از تلاقی ها لازم است.

Chlorine accumulation, Generation mean analysis, Genetic diversity, Oriental tobacco, تجزیه میانگین نسل ها, تجمع کلر, تنوع ژنتیکی, توتون شرقی