ساناز نوروزدخت نوخندان
علی ایزانلو
محمد ضابط
محمدقادر قادری

سختی دانه عامل اصلی طبقه­بندی و استفاده از گندم است. گندم با بافت دانه سخت دارای میزان پروتئین بیشتری بوده و گلوتن فشرده­تری دارد و تولید نان با کیفیت مطلوب می­کند. گندم­های نرم محتوای پروتئین کمتر و گلوتن ضعیف­تر و سست­تری دارند و کیفیت نان تولیدی مرغوب نخواهد بود ولی برای تولید کیک و شیرینی مناسب می­باشند. دو ژن Pina-D۱ و Pinb-D۱ نقش مهمی در بروز سختی دانه دارند. در این تحقیق شناسایی آلل­های کنترل کننده سختی دانه ارقام مختلف گندم نان توسط تکثیر با آغازگرهای آلل اختصاصی انجام گرفت. در مکان ژنی Pina-D۱، آلل­های Pina-D۱a و Pina-D۱b  به ترتیب در ۶۴ درصد و ۳۶ درصد از ارقام مشاهده شد. اما، در مکان ژنی Pinb-D۱، ۹۰ درصد از ارقام دارای آلل Pinb-D۱a و ۱۰ درصد از ارقام دارای آلل Pinb-D۱b بودند. سختی ارقام توسط دستگاه اینفراماتیک نیز اندازه­گیری شد. اعداد کمتر از ۵۰ برای گندم­های نرم و اعداد بیشتر از ۵۰ برای گندم­های سخت در نظر گرفته شد. این مطالعه مشخص کرد، ارقامی که از نظر ژنوتیپی سختی و نرمی را نشان دادند، با نتایج حاصل از دستگاه اینفراماتیک مطابقت داشتند. نتایج حاصل از تجزیه همبستگی صفات، همبستگی مثبت و معنی­داری رابین صفت سختی دانه با درصد پروتئین دانه و عدد زلنی نشان داد. نتایج تجزیه ارتباطی بین صفت و نشانگر نشان داد که آلل Pina-D۱b بیشترین اثر را در سختی دانه داشت. در تجزیه رگرسیون گام به گام برای بررسی رابطه صفات و نشانگر، مکان ژنی Pina وارد مدل شد و صفات حجم نان، سختی دانه و جذب آب متغیرهای وابسته به این نشانگر بودند. اطلاعات به دست آمده از این تحقیق می­تواند به­نژادگران را در تعیین خصوصیت ارقام مختلف گندم و گزینش کارآمد والدین در برنامه­های اصلاحی آتی گزینش از طریق نشانگر یاری نماید.

Polymerase chain reaction, Puroindoline, Seed hardness, پوروایندولین, سختی دانه, واکنش زنجیره ای پلیمراز