اعظم رحیمی چگنی
محمدرضا بی همتا
منوچهر خدارحمی

     به منظور ارزیابی و گروه­بندی ژنوتیپ­های گندم براساس عملکرد دانه و خصوصیات مهم زراعی در شرایط تنش خشکی، ۴۳ ژنوتیپ گندم در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با ۳ تکرار در سال زراعی ۹۲- ۱۳۹۱ در مزرعه دانشگاه آزاد اسلامی خرم آباد کشت شدند. صفات اندازه­گیری شده شامل رسیدگی فیزیولوژیک، روز تا گرده افشانی، سرعت پر شدن دانه، طول دوره پر شدن دانه، ارتفاع بوته، طول دومین میانگره، طول پدانکل، طول بیرون آمدگی پدانکل، طول سنبله، طول برگ پرچم، وزن سنبله، وزن دانه در سنبله، تعداد دانه در سنبله، شاخص برداشت، وزن هزار دانه، تعداد سنبله در متر مربع، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه بود. تجزیه واریانس در شرایط تنش خشکی نشان داد در بین اکثر صفات در سطح احتمال یک درصد تفاوت معنی­داری وجود دارد. تجزیه به عامل­ها براساس روش تجزیه به مولفه­های اصلی و چرخش وریماکس نشان داد که ۵ عامل  با نام ­عملکرد، خصوصیات رشدی گیاه، شاخص سنبله و عامل موثر بر خصوصیات دانه روی­هم رفته ۰۲/۷۵ درصد از کل تنوع داده­ها را در آزمایش تنش خشکی توجیه می­کند. همچنین تجزیه کلاستر براساس روش UPGMA جهت گروه­بندی ژنوتیپ­ها استفاده گردید و ژنوتیپ­ها  در محیط تنش به ۳ گروه تقسیم شدند. گروه اول از نظر عملکرد دانه در رتبه سوم قرار داشت. گروه دوم شامل ۸ ژنوتیپ بود و از نظر عملکرد دانه دارای حداکثر مقدار نسبت به سایر گروه­ها بود. ژنوتیپ های ۳۵، ۱۸، ۱۹، ۲۴ بالاترین عملکرد را دارا بودند. گروه سوم در تمامی صفات وابسته به ارتفاع در حداکثر مقدار خود بود.

Cluster analysis, Drought Stress, Factors analysis, Wheat, تجزیه به عامل ها, تجزیه کلاستر, تنش خشکی, گندم