شعله کیانی - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
نادعلی بابائیان جلودار - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
غلامعلی رنجبر - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
سید کمال کاظمی تبار - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
محمد نوروزی - موسسه تحقیقات برنج آمل

  به­منظور مطالعه نحوه عمل ژن در ارقام برنج از لحاظ عوامل موثر بر عملکرد، چهار رقم برنج با سطوح متفاوتی از صفات، مورد مطالعه قرار گرفتند. ابتدا تلاقی­های مستقیم و معکوس بین ارقام سنگ طارم × گرده، IRRI۲ × IR۲۲۹ و تلاقی­های برگشتی انجام گرفت. بذور F۱ و تلاقی­های برگشتی در سال­های بعد کاشته و با خودگشن شدن بذرهای F۱ ، نسل F۲ ایجاد شد. بدین ترتیب ده نسل مختلف در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. همه صفات کمی مورد بررسی برای دو تلاقی در شرایط مزرعه، دارای مقدار ۲ χ معنی­داری برای مدل افزایشی- غالبیت بودند (به جز صفت تعداد طول خوشه در تلاقی سنگ طارم × گرده) که وجود حداقل اثرات متقابل دو ژنی را نشان می­دهد، آزمون مقیاس وزنی نشان داد که اجزای افزایشی-غالبیت همراه با اثرات متقابل افزایشی × افزایشی، افزایشی × غالبیت و اپیستازی از نوع مضاعف مسئول کنترل ژنتیکی صفات مرتبط با عملکرد می­باشند. وراثت­پذیری عمومی و خصوصی به ترتیب در دامنه ۵۶/۰ تا ۹۸/۰ و ۰۳/۰ تا ۶۸/۲ برآورد گردید. برای صفت ارتفاع بوته و وزن هزار دانه در تلاقی IRRI۲ × IR۲۲۹ تعداد فاکتورهای موثر بیشتر از یک ژن برآورد گردید.

Generation mean analysis, Gene effect, Quantitative traits, Rice, اثرات ژن, برنج, تجزیه میانگین نسل ها, صفات کمی, برنج