مسعود خیامی - دانشیار گروه زیست شناسی، دانشگاه ارومیه
امیر برجیان - دانشجوی کارشناسی ارشد، علوم گیاهی

استفاده بیش از حد از آنتی بیوتیکها اغلب مقاومت روزافزون باکتریها به این داروها شده است. از طرف دیگر مصرف بی رویه آنتی بیوتیکها اغلب با عوارض جانبی در بدن انسان همراه است. از آنجاییکه برخی از گیاهان خاصیت ضد میکروبی دارند، می توان از آنها برای مقابله با میکروبهای بیماریزای خاص استفاده کرد و جایگزینی بی ضرر برای آنتی بیوتیکها پیدا نمود. در این کار پژوهشی اثرات ضد باکتریایی عصاره آبی و الکلی پیاز سه گونه به نامهای,Allium kharputens ,Allium hirtifoliumAllium chrysantherum روی سه باکتری بیماریزای انسانی (Escherichia coli, Staphylococcus epidermidis, Staphylococcus aureus) مورد آزمایش قرار گرفته است. این گیاهان به ترتیب از اطراف ارومیه، مهاباد و منطقه سردشت در آذربایجان غربی جمع آوری گردیده، سپس پیاز آنها در شرایط طبیعی خشک و پودر شدند. عصاره الکلی این پودر به روش پرکولاسیون تهیه شد. بدین معنی که به ۲۰ گرم از پودر گیاه مورد نظر الکل ۹۶ درجه اضافه شد و در یک قیف دکانتور به مدت ۴۸ ساعت در حرارت آزمایشگاه نگه داشته شد تا الکل عصاره را استخراج کند. برای تهیه عصاره آبی ۲۵ گرم از پودر گیاهی با ۱۰۰ میلی لیتر آب مقطر مخلوط و به مدت ۳۴ ساعت با شیکر به هم زده شد سپس محلول از روی کاغذ صافی عبور داده شد. برای تعیین خاصیت ضد باکتریایی عصاره ها از روش انتشار دیسک استفاده شد. دیسک های بلانک به قطر ۶ میلیمتر (ساخت شرکت پادتن طب) در سه غلظت مختلف عصاره های گیاهان مورد آزمایش غوطه ور شدند. باکتریهای مورد آزمایش که از مرکز کلکسیون قارچها و باکتری های ایران (PTCC) تهیه شده بودند، روی محیط کشت مولر هینتون آگار در پطری دیش هایی به قطر ۱۲ سانتیمتر کشت داده شدند. دیسک های حاوی عصاره های گیاهی روی آن قرار داده شد. همزمان دیسک های شاهد منفی و آنتی بیوتیکهای رایج ضد باکتریها نیز برای مقایسه بکار گرفته شد. پطری دیش ها به مدت ۲۴ ساعت در انکوباتور ۳۷ درجه سانتیگراد قرار داده شد و سپس قطر هاله ممانعت رشد باکتریها با کولیس اندازه گرفته شد. نتایج بدست آمده نشان می دهند که هم عصاره آبی  و هم عصاره الکلی پیاز A.hirtifolium در حد بالایی روی باکتری های مورد آزمایش موثر بوده و عصاره آبی دو گونه دیگر اثر معنی داری روی باکتریهای مورد آزمایش نداشته است.

اثرات ضد باکتریایی, عصاره آبی, عصاره الکلی, جنس پیاز