فریده شکاری - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
علی مهرآفرین - استادیار، گروه پژوهشی کشت و توسعه مرکز تحقیقات گیاهان دارویی، پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی، کرج
حسنعلی نقدی بادی - دانشیار، گروه پژوهشی کشت و توسعه مرکز تحقیقات گیاهان دارویی، پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی، کرج
رضا حاجی آقایی - دانشیار، گروه پژوهشی فارماکوگنوزی و داروسازی مرکز تحقیقات گیاهان دارویی، پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی، کرج

استفاده از محرک های زیستی با هدف دستیابی به افزایش کیفیت و پایداری عملکرد از اهمیت زیادی برخودار است. به همین منظور آزمایشی در سال زراعی ۱۳۹۰ در مزرعه تحقیقاتی پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی کرج در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در ۱۰ تیمار و ۳ تکرار بر روی گیاه دارویی اسفرزه (Plantago psyllium L.) اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل محرک های زیستی (کادوستیم، فسنوترن، هیومی فورته، آمینول فورته) در دو سطح ۷۵/۰ و ۵/۱ لیتر در هکتار، کود شیمیایی NPK (۷۰ کیلوگرم در هکتار) و تیمار شاهد (بدون کاربرد محرک های زیستی و کود شیمیایی) بود. نتایج نشان داد که تیمارهای اعمال شده بر تعداد ساقه های جانبی، تعداد سنبله در بوته، تعداد بذر در بوته، وزن هزاردانه، عملکرد بذر و میزان موسیلاژ (p < ۰.۰۱)، ارتفاع بوته، عرض سنبله، تعداد بذر در سنبله و عملکرد خشک اندام هوایی (p < ۰.۰۵) اثر معنی داری داشت و بر طول سنبله اثر معنی‎داری را نشان ندادند. بیشترین ارتفاع بوته، تعداد ساقه های جانبی و عملکرد ماده خشک اندام هوایی در تیمار کادوستیم ۵/۱ لیتر در هکتار، بیشترین عرض سنبله و تعداد بذر در سنبله توسط تیمار فسنوترن ۵/۱ لیتر در هکتار حاصل شد. بالاترین وزن هزاردانه در تیمارهای کادوستیم و فسنوترن ۵/۱ لیتر در هکتار و بیشترین تعداد سنبله در بوته و بذر در بوته در تیمار کود کامل شیمیایی مشاهده شد. بیشترین و کمترین عملکرد دانه (۴۴۵ و ۱۴۹ کیلوگرم در هکتار) به ترتیب در تیمارهای فسنوترن و هیومی فورته ۷۵/۰ لیتر در هکتار و بیشترین و کمترین میزان موسیلاژ (۸۶/۲۷% و ۲۶/۲۱%) به ترتیب در تیمارهای آمینول فورته و کادوستیم ۵/۱ لیتر در هکتار مشاهده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که با مصرف محرک های زیستی می توان مصرف کودهای شیمیایی را کاهش داد که حرکتی در راستای کشاورزی پایدار و کاهش آلودگی های زیستی می باشد.

اسفرزه (Plantago psyllium L.), محرک های زیستی, عملکرد و اجزای عملکرد دانه