فاطمه حمزه وی - کارشناس ارشد، گروه حشره شناسی کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
سعید محرمی پور - دانشیار، گروه حشره شناسی کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
علی اصغر طالبی - دانشیار، گروه حشره شناسی کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران

شپشه آرد (Tribolium confusum Jacquelin du Val)، شپشه گندم (Sitophilus granarius L.) و شپشه دندانه دار (Oryzaephilus surinamensis L.) از مهمترین آفات انباری محسوب می شوند، به همین منظور اثر دورکنندگی اسانس اکالیپتوس (Eucalyptus camaldulensis Dehnh) و شیشه شورCallistemon viminalis (Gaertn) روی حشرات فوق مورد بررسی قرار گرفت. استخراج اسانس از برگ های خشک اکالیپتوسو شیشه شور با استفاده از دستگاه کلونجر به روش تقطیر با آب انجام شد. برای بررسی قدرت دورکنندگی اسانس ها از بویایی سنج Y شکل استفاده شد. غلظت های ۴ تا ۱۰ میکرولیتر از هر اسانس در ۵۰ میکرولیتر از استون روی ۲ گرم گندم در بازوی تیمار بویایی سنج بکار برده شد. بالاترین میزان دورکنندگی اسانس اکالیپتوس و شیشه شور در غلظت های مورد استفاده به ترتیب ۹۰% و ۷۰% برای شپشه آرد، ۶۰% و ۳۵% برای شپشه گندم و برای شپشه دندانه دار ۶۰% و ۵۳% مشاهده شد. اسانس ها روی شپشه آرد اثر دورکنندگی بیشتری نسبت به شپشه گندم و شپشه دندانه دار داشتند. در غلظت ۷۱/۳۵ میکرولیتر بر لیتر هوا دوام یا نیمه عمر اسانس اکالیپتوس (۷۹/۳ روز) و شیشه شور (۳۴/۴ روز) روی شپشه آرد بدست آمد که اختلاف معنی داری با هم نداشتند، اما روی شپشه گندم دوام اسانس اکالیپتوس (۴۰/۴ روز) به طور معنی داری بیشتر از اسانس شیشه شور (۱۵/۲ روز) بود. این نتایج نشان می دهد که اسانس های فوق در محیط های سربسته با وجودی که در غلظت های پایین اثر دورکنندگی قابل توجهی دارند اما این ترکیب ها بسیار کم دوام بوده و با سرعت بیشتری تجزیه می شوند.

اسانس, دورکنندگی, آفات انباری, بویاییسنج, دوام