آزاده عصارزاده - دانشجوی دکترای مرتع داری، گروه احیا مناطق خشک و بیابانی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
حسین آذرنیوند - دانشیار، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
فاطمه سفیدکن - استاد، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
حسین ارزانی - استاد، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
محمدعلی زارع چاهوکی - استادیار، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

   اسانس حاصل از اندام هوایی گیاه درمنه دشتی (Artemisia sieberi Besser) در دو منطقه قرق و چرا، از نظر میزان و درصد ترکیب های شیمیایی موجود در آن مورد بررسی قرار گرفت. به منظور نمونه برداری از این گیاه در فصل ابتدای گلدهی در مهرماه ۱۳۸۹ در رویشگاه های احمدآباد در شهرستان دامغان واقع در استان سمنان دو منطقه قرق و چرا در مجاورت یکدیگر انتخاب شدند. در هر یک از مکان ها، ۵ نمونه گیاهی از سرشاخه های گلدار گیاه به صورت تصادفی جمع آوری شد. پس از خشک شدن نمونه های گیاهی در هوای آزاد، استخراج اسانس به روش تقطیر با آب انجام گردید. اسانس استخراج شده توسط دستگاه گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) بررسی و بعد اجزای آن شناسایی گردید. نتایج حاصل از تجزیه واریانس بازده اسانس، عدم وجود اختلاف معنی دار بین مناطق قرق و چرا را نشان داد. در منطقه قرق کامفور (۰/۴۸%)، ۱،۸-سینئول (۰/۱۶%)، کامفن (۳/۱۰%) و در منطقه چرا کامفور (۸/۵۱%)، کامفن (۹/۱۰%) و ۱،۸-سینئول (۵/۹%) از ترکیب های عمده بودند. نتایج حاصل از آنالیز داده ها به کمک نرم افزار SPSS نشان داد که درصد ترکیب توجا-۲و۴ (۱۰) دی ان در سطح ۰۵/۰ و آلفا-ترپینئول در سطح ۰۱/۰ در دو سایت مطالعاتی تفاوت معنی داری را نشان دادند. سایر ترکیب ها در دو منطقه قرق و چرا، تفاوت معنی داری را نشان ندادند. همچنین مقایسه ارزش اقتصادی اسانس در یک هکتار و کل منطقه قرق و چرا نشان داد که چرا باعث کاهش بازده اقتصادی اسانس شد.

Artemisia sieberi Besser, اسانس, کامفور, ۱, ۸-سینئول, قرق, چرا