لیلا جعفرزاده - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه شاهد، تهران
حشمت امیدی - استادیار، گروه زراعت، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه شاهد، تهران
عبدالامیر بستانی - استادیار، گروه علوم خاک، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه شاهد، تهران

به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی و نیتروکسین بر عملکرد گل، اجزاء عملکرد، رنگریزه های فتوسنتزی و میزان پرولین گیاه دارویی همیشه بهار (Calendula officinalis L.)، مطالعه ای در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد واقع در ۳۰ کیلومتری جنوب تهران انجام شد. این آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در ۳ تکرار و در سال زراعی ۹۰-۸۹ اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل خشکی به عنوان فاکتور اصلی (۱- پتانسیل رطوبت خاک ۵/۰ اتمسفر به عنوان شاهد و ظرفیت زراعی (FC)، ۲- پتانسیل ۵/۳ اتمسفر به عنوان تنش ملایم، ۳- پتانسیل ۵/۶ اتمسفر به عنوان تنش نسبتا شدید و ۴- پتانسیل ۱۰ اتمسفر به عنوان تنش شدید) از مرحله ۴ برگی و کاربرد کود زیستی نیتروژن به عنوان فاکتور فرعی (۱- شاهد (بدون اعمال تیمار)، ۲- اختلاط دو لیتر در هکتار کود زیستی نیتروژنه همراه با آب آبیاری و ۳- تلقیح دو لیتر در هکتار کود زیستی نیتروژنه به صورت بذرمال) در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که خشکی، کاربرد کود زیستی و اثر برهمکنش آنها بر ارتفاع بوته، عملکرد گل، محتوی رنگریزه های فتوسنتزی، محتوی پرولین و درصد عصاره گل تاثیر معنی داری (p ≤ ۰.۰۱) داشت. به طوری که بیشترین عملکرد گل (۴۶/۵۷۴ کیلوگرم در هکتار) و میزان عصاره (۷۹/۲۲%) در شرایط پتانسیل رطوبت خاک ۵/۰ اتمسفر حاصل شد. همچنین بیشترین ارتفاع بوته (۱۱/۲۷ سانتی متر) و محتوی رنگریزه های فتوسنتزی (۵۹/۱۷) نیز در تنش ملایم (۵/۳ اتمسفر) حاصل شد و محتوی پرولین در تیمار آبیاری مطلوب (ظرفیت مزرعه)، ۴۷% کمتر از خشکی نسبتا شدید (۵/۶ اتمسفر) بود. براساس نتایج، بیشترین ارتفاع بوته، عملکرد گل، محتوی پرولین و مقدار عصاره گل از کاربرد کود زیستی به صورت بذرمال حاصل شد. به طور کلی نتایج نشان داد که گیاه دارویی همیشه بهار می تواند همگام با کاربرد ۲ لیتر کود زیستی نیتروکسین به صورت بذرمال سطوح نسبتا شدید خشکی (۵/۶ اتمسفر) را تحمل نماید.

همیشه بهار (Calendula officinalis L.), تنش خشکی, کود زیستی, ازتوباکتر, مقدار عصاره, محتوی رنگریزه های فتوسنتزی