نغمه پیروزی - دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم مرتعداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
حسین آذر نیوند - دانشیار، دانشکده منابع طبیعی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج
اصغر کهندل - استادیار، پژوهشکده توسعه جهاد دانشگاهی واحد تهران، کرج
فرحناز خلیقی سیگارودی - استادیار، گروه پژوهشی فارماکوگنوزی و داروسازی، پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی، کرج

یکی از گونه های مرتعی که با توجه به بررسی های انجام شده از نظر استفاده چند منظوره قابلیت های زیادی دارد،Bidens bipinnata L. (دودندان دوشاخه) متعلق به خانواده کاسنی (Compositae) است. تحقیق حاضر روی گونه Bidens bipinnata L. به منظور بررسی شناسایی ترکیب های شیمیایی موجود در قسمت های هوایی گیاه دارویی در منطقه کرج انجام شد. به منظور بررسی مواد تشکیل دهنده اسانس این گیاه پس از شناسایی کامل گیاه و مشخص شدن رویشگاه آن در منطقه کرج، قسمت های هوایی گیاه در مرحله میوه دهی جمع آوری گردید. نمونه های گیاهی تهیه شده در شرایط سایه، خشک و توسط دستگاه کلونجر به شیوه تقطیر با آب (Hydrodistilation) اسانس گیری شد. پس از تهیه اسانس، به کمک دستگاه های کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی کوپل شده به طیف سنج جرمی (GC/MS)، نوع ترکیب ها و درصد ترکیب های شیمیایی اسانس به طور کامل تفکیک و شناسایی گردید. تعداد ۳۱ ترکیب شیمیایی شناسایی شد که در این میان به ترتیب آلفا-پینن (۸/۲۵%)، بتا- میرسن (۷/۲۲%)، جرماکرن D (۲/۱۰%)، بی سیکلو جرماکرن (۶/۷%)، گاما-المن (۵/۳%) و اسپاتولنول (۹/۲%) ترکیب های عمده بودند.

Bidens bipinnata L. (دودندان دوشاخه), روغن اسانس, آلفا-پینن, بتا-میرسن, جرماکرن D