بی بی زهرا صحاف - کارشناس ارشد، گروه حشره شناسی کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
سعید محرمی پور - دانشیار، گروه حشره شناسی کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس

در این بررسی اسانسهای استخراج شده از گیاهان زنیان Carum copticum C. B. Clarke و هنده بید Vitex pseudo-negundo (Hausskn.) Hand.-Mzt. به روش تقطیر با آب، جهت تعیین شاخصهای تغذیه ای شپشه آرد Tribolium castaneum (Herbst) مورد بررسی قرار گرفت. نرخ رشد نسبی، نرخ مصرف نسبی، کارایی تبدیل غذای خورده شده و شاخص بازدارندگی تغذیه برای ارزیابی اثر ضدتغذیه ای اسانس اندازه گیری شد. تیمارها به روش دیسک آردی در شرایط کنترل شده در دمای ۱±۲۷ و رطوبت نسبی ۵±۶۰ درصد و تاریکی ارزیابی شدند. در این آزمایشها ۱۰ میکرولیتر از غلظتهای ppm ۱۵۰۰-۱۰۰ از اسانس هر دو گیاه به همراه شاهد (فقط حاوی ۱۰ میکرولیتر استون) به طور یکنواخت روی دیسک های آردی پخش شدند. پس از تبخیر حلال در هر تکرار ۱۰ حشره کامل شپشه آرد روی دو عدد دیسک آردی قرار داده شد. پس از گذشت ۳ روز از شروع آزمایش، شاخصهای تغذیه محاسبه شدند. نتایج نشان داد که افزایش غلظت اسانس دو گیاه روی شاخصهای تغذیه شپشه آرد به طور معنی داری موثر بوده است. در این پژوهش، اسانس زنیان نرخ رشد نسبی، نرخ مصرف نسبی و کارایی تبدیل غذای خورده شده توسط شپشه آرد را به طور معنی دار بیش از اسانس هنده بید کاهش داده است. با افزایش غلظت، شاخص بازدارندگی تغذیه هر دو گیاه به نحو چشمگیر و معنی داری افزایش یافت و به شدت مانع از تغذیه حشرات کامل از غذایی که در اختیار آنها بود، گردید. اما اسانس این دو گیاه از نظر قدرت تاثیر بر شاخص بازدارندگی بر یکدیگر برتری نداشتند. به طور کلی نتایج نشان داد که خاصیت ضد تغذیه ای اسانس زنیان بسیار موثرتر از هنده بید است.

Carum copticum C. B. Clarke, Vitex pseudo-negundo (Hausskn.) Hand.-Mzt, شپشه آرد Tribolium castaneum (Herbst), نرخ رشد نسبی, نرخ مصرف نسبی, کارایی تبدیل غذای خورده شده, شاخص بازدارندگی تغذیه