معصومه مدرس - دانش آموخته کارشناسی ارشد فیزیولوژی گیاهی، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده علوم پایه، گروه زیست شناسی
پروانه ابریشم چی - استادیار دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده علوم پایه، گروه زیست شناسی
رضا فرهوش - استادیار دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده کشاورزی، گروه صنایع غذایی
حمید اجتهادی - دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده علوم پایه، گروه زیست شناسی

Salvia leriifolia Benth. با نام فارسی نوروزک، گیاهی است از تیره نعناع، بومی استان خراسان و سمنان، که واجد خواص باارزش متعددی از جمله خواص آنتی اکسیدانی، ضد باکتری و ضد قارچی، ضد دیابت و ضد درد است. در این تحقیق به منظور تعیین مناسبترین بخش گیاه و بهترین مرحله رشد و نمو برای استفاده بهینه از مواد آنتی اکسیدانی آن، تغییر فعالیت آنتی اکسیدانی برگ و ریشه در مراحل مختلف رشد و نمو بررسی گردید. برگ و ریشه گیاه نوروزک در سه مرحله مختلف از رشد و نمو (مرحله رشد رویشی، مرحله گلدهی و مرحله رسیدگی بذر) از شمال شهرستان بردسکن (استان خراسان رضوی) جمع آوری و خشک گردید. قدرت آنتی اکسیدانی عصاره های متانولی برگ و ریشه در هر سه مرحله به روش رنسیمت در درجه حرارت ºC۱۱۰ مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار JMP و براساس آزمون HSD در سطح اطمینان ۹۵% انجام شد. براساس نتایج حاصل، ریشه ها در مرحله رشد رویشی گیاه بیشترین قدرت آنتی اکسیدانی را داشتند و از این لحاظ تفاوت معنی داری بین مرحله رشد رویشی و مرحله گلدهی وجود داشت (۰.۰۰۲۸=P). از طرف دیگر، بیشترین قدرت آنتی اکسیدانی مربوط به برگ مرحله گلدهی بود که تفاوت معنی داری با قدرت آنتی اکسیدانی برگها در مرحله رشد رویشی داشت (۰.۰۰۵۳=P). مقایسه قدرت آنتی اکسیدانی بین برگ و ریشه در مراحل مختلف رشد و نمو نشان داد که در مرحله رشد رویشی قدرت آنتی اکسیدانی ریشه بطور معنی داری بیشتر از برگ است (۰.۰۰۴=P) و در مرحله گلدهی این خاصیت در برگ بطور معنی داری قویتر از ریشه می باشد (۰.۰۰۳۲=P). در حالی که در مرحله رسیدگی بذر بین این دو تفاوت معنی داری مشاهده نشد. بنابراین، به نظر می رسد که بهترین زمان برای بهره برداری از خاصیت آنتی اکسیدانی ریشه گیاه اسفند ماه و از برگ اواخر فروردین تا اوایل اردیبهشت است.

Benth. Salvia leriifolia, آنتی اکسیدان, ریشه, برگ, رشد و نمو