کرامت الله زیاری - استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران
اصغر پاشازاده - دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی
محمدحسن یزدانی - استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی (نویسنده مسول)

زمینه و هدف: امروزه تاب­آوری شهرها یکی از مهمترین مباحث نوین مدیریت و برنامه­ریزی شهری است. شهرهای اسلامی هم با توجه به اصول دین اسلام و فقه اسلامی، از این قاعده مستثنی نیستند و بایستی تاب­آوری آنها در ابعاد انسانی، آنهم به­خاطر انس با آموزه­های دینی، نمود خاصی داشته باشد. از همین­رو، هدف این پژوهش سنجش میزان تاب­آوری شهر ایرانی- اسلامی اردبیل و رتبه­بندی مناطق شهری آن است. روش بررسی: تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی می­باشد. جامعه آماری تحقیق را کارشناسان شاغل در شهرداری­های پنچ­گانه شهر اردبیل تشکیل دادند که به روش نمونه­گیری گلوله برفی و به صورت هدفمند تعداد ۵۰ نفر از آنها انتخاب و پرسشنامه تحقیق تکمیل شد و برای تجزیه و تحلیل داده­ها از نرم­افزارهای ArcGIS، SPSS، Excel و مدل تصمیم­گیری چندمتغیره کوپراس (KOPRAS) استفاده شده است. یافته­ها: میزان تاب­آوری شهر اردبیل ۶۶/۴ به دست آمده که حد متوسط را نشان می­­دهد. همچنین رتبه­بندی مناطق پنج­گانه شهر اردبیل براساس مدل کوپراس به ترتیب مناطق دو، سه، یک، پنج و چهار بوده است. از نظر سطح­بندی در روش تحلیل خوشه­ای، منطقه دو در سطح تاب­آوری متوسط و بقیه مناطق در سطح تاب­آوری ضعیف قرار گرفتند. نهایتا، ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که ارتباط معکوسی بین بعد معنوی با سایر ابعاد تاب­آوری وجود دارد. بحث و نتیجه­گیری: نتیجه این­که به لحاظ کالبدی، مناطق تازه­ساخت و برنامه­ریزی­شده، تاب­آورتر می­باشند، درحالی که در بعد انسانی و معنوی، مناطق قدیمی و بافت فرسوده، با مردمان بومی و معتقد به آموزه­های دینی، تاب­آورتر هستند.

تاب آوری شهری, شهرهای اسلامی, مناطق شهری, مدل کوپراس, شهر اردبیل