محمد جعفری - استاد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، تهران، ایران.
اسفندیار جهانتاب - گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فسا، فسا، ایران. (مسوول مکاتبات).
مهدی معمری - دانشیار دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران..

زمینه و هدف:  فلزات سنگین یکی از جدی­ترین مشکلات زیست­محیطی است که در سراسر دنیا در حال گسترش می باشد. پژوهش حاضر به­منظور بررسی پالایش خاک­های آلوده به فلزات سنگین به­وسیله گیاه آفتابگردان (Helianthus annuus L.) تحت دو ماده بهساز طبیعی شامل کمپوست زباله شهری و بیوچار (هر کدام در سه سطح ۰، ۱ % و ۲ %  وزنی) انجام شد. روش بررسی: طرح به صورت آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با ۵ تکرار انجام شد. در پایان دوره کشت، اندم­های هوایی و زیرزمینی گیاهان برداشت و برخی از خصوصیات مهم در خاک و عناصر موجود در گیاهان اندازه­گیری شد. مقدار کل فلز سنگین سرب با استفاده از دستگاه ICP-OES اندازه­گیری شد. برای تجزیه و تحلیل آماری اطلاعات اندازه­گیری شده از آزمون تجزیه واریانس در نرم­افزار SPSS استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که بین کاربرد تیمارهای مورد استفاده در این تحقیق در غلظت کادمیم، سرب، روی، کروم و نیکل اندام های هوایی و ریشه آفتابگردان و مقدار کادمیم کل و تبادلی خاک اختلاف معنی داری وجود دارد. تیمارهای کمپوست زباله شهری و بیوچار باعث افزایش جذب فلزات سنگین کادمیم، سرب، روی و کروم در خاک توسط گیاه آفتابگردان شدند. بحث و نتیجه­گیری: با توجه به نتایج تحقیق حاضر، به­طورکلی می­توان بیان کرد که گونه آفتابگردان بر اساس مقادیر شاخص­های TF، BCF و BAC می تواند به­عنوان یک گیاه مناسب برای گیاه­پالایی خاک­های آلوده منطقه از طریق فرآیند گیاه­تثبیتی معرفی شود. بر اساس نتایج این تحقیق، گیاه آفتابگردان، می­تواند به عنوان جذب­کننده آلاینده­ها استفاده شود و در خاک­های آلوده به فلزات سنگین توصیه می­شود.

گیاه پالایی, کمپوست زباله شهری, بیوچار, آفتابگردان