محسن کفیلی فرد - گروه علوم ارتباطات، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران
علی جعفری - گروه علوم ارتباطات، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.
محمد سلطانی فر - دانشیار گروه علوم ارتباطات، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

هویت دینی به مثابه شکلی از اشکال مختلف هویت اجتماعی تحت تاثیر فزاینده رسانه های مدرن و محصولات فرهنگی از جمله انیمیشن‎ها قرار دارد. هدف اصلی پژوهش حاضر، مطالعه نحوه بازنمایی هویت دینی در انیمیشن‎های ایرانی است که با تاکید بر نظریه بازنمایی استوارت هال و بهره گیری از نظریه های مرتبط با حوزه دین به ویژه نظریه گلاک و استارک صورت گرفته است. این تحقیق یک پژوهش کیفی بوده و در آن از روش نشانه‎شناسی استفاده شده است. جامعه آماری شامل انیمیشن‎هایی است که با محوریت دین و مسائل دینی در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران تولید و پخش شده و با روش نمونه‎گیری هدفمند، ۳ قسمت از مجموعه انیمیشن فرمانروایان مقدس (سموئیل، داوود و سلیمان نبیb) به عنوان نمونه انتخاب و بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان داد در انیمیشن‎های یاد شده ابعاد مختلف هویت دینی −بعد اعتقادی با مولفه‎هایی مثل اعتقاد به خداوند، اعتقاد به نبوت، فرشتگان و شیاطین، بعد مناسکی به صورت عبادت، دعا و نیایش، شرکت در آیین‎های مذهبی و روزه گرفتن، بعد تجربه‎ای در قالب احساس ترس از خدا پس از انجام گناه، طلب توبه و بخشش، آرامش داشتن در ارتباط با خدا، کمک خواستن از خدا و بعد پیامدی بر مبنای مولفه‎هایی نظیر مبارزه با طاغوت، دعوت به حق پرستی، جهاد در راه خدا، صلح طلبی، کمک به مستمندان، انجام امر به معروف و نهی از منکر− بازنمایی می‎شود.

هویت دینی, بازنمایی, انیمیشن, نشانه‎شناسی, رسانه