حسن کریمیان - عضو هیات علمی گروه باستانشناسی دانشگاه تهران
عبد الکریم عطارزاده - عضو هیات علمی دانشگاه سوره و دانشجوی دکترای تخصصی باستانشناسی دانشگاه

اگر چه در ساختار یک خانه از ابتدا تا امروز اصول فنی و مهندسی با تکیه بر شناخت مواد و مصالح وجغرافیای محیط معیار اصلی بوده است، لیکن از آنجا که آدمی در کنار نیازهای مادی و رفاهی هنرنمایی وذوق و سلیقه خود را به منصه ظهور رسانده و جبین بناهای خود را به ژرفای خلاقیتهای برگرفته از اندیشهو آرمان و فرهنگ خویش جلا داده است، در خانه سازی جهان اسلام فضاهای متنوع و عناصر موجود،ساختار خود را با جلای برگرفته از فرهنگ و رسوم اجتماع و در یک کلام دین مزین ساخته اند . حفظحریم و قداست حضور مسلمانان در کنار هم موجب گردیده تا عناصری چون در، حیاط، اتاقها، ایوان،پشت بام، مشربیه، پنجره، کنگره، دیوارهای بلند و ... با ویژگیهای خاصی ساخته و پرداخته شوند. در اینمقاله تلاش گردیده تا ضمن بررسی کارکرد و ویژگیهای عناصر مذکور در معماری رایج در سرزمینهایاسلامی، نقش آنها در ایجاد سلسله مراتب فضایی و حفظ حرمت و محرمیت خصوصی ترین و امن ترینحریم مسلمین (خانه) مورد مطالعه قرار گیرد.

سلسله مراتب فضایی، دستورات شرع مقدس، حرمت و محرمیت، خانه، مسلمانان