افشین تکدستان
ناصر مهردادی
علی ترابیان

بسیاری از کشورهای صنعتی ونیمه صنعتی تجربه استفاده از راکتور ناپیوسته  متوالی (SBR ) جهت تصفیه فاضلاب های شهری و صنعتی را با موفقیت پشت سر گذاشته اند . سادگی ، انعطاف پذیری و مقرون به صرفه بودن این روش تصفیه بیولوژیکی باعث اهمیت استفاده از آن در تصفیه فاضلاب شهری و صنعتی شده است.هدف از این تحقیق ارزیابی کارایی راکتور ناپیوسته متوالی در تصفیه فاضلاب شهری در شرایط مختلف بهره برداری و راهبری می باشد. برای انجام مطالعه از دو عدد راکتور ناپیوسته متوالی استوانه ای شکل، از جنس پلکسی گلس، به حجم ۲۰ لیتر ، استفاده شد. . جهت تغذیه راکتور از فاضلاب مصنوعی با ‍‍COD=۶۰۰ و BOD۵=۴۲۰  میلی گرم بر لیتر استفاده شد. راکتور در پنج  زمان ماند سلولی  ۵ ، ۱۰،۱۵ ، ۲۰ و ۲۵ روز بهره برداری شد. پس از ایجاد شرایط پایدار در راکتورها در طول ۸ ماه تحقیق، نمونه برداری و آزمون پارامترهایی از قبیل COD ، BOD ، MLSS ، MLVSS ، MLNVSS ، PH ، DO ، SV۱ ، SOUR و F/M انجام یافت. نتایج نشان داد که در بین زمان ماند سلولی مختلف (۵، ۱۰، ۱۵، ۲۰ و  ۲۵ روز) در زمان ماند سلولی ۱۰ روز بهترین بازده حذف COD (۹۵%) بدون مشکلات پدیده بالکینگ ، پدیده  نوک سوزنی فلوک و همچنین تولید کف و رشد پراکنده ایجادگردید. در این زمان ماند سلولی  SVI=۹۰ ml/gبود . در این زمان ماند سلولی سیتم در فاز کاهش رشد بهره برداری شد و F/M=۰.۲۵ ۱/d بود. در زمان ماند سلولی پایین تر از ۵ روز  بازده حذف مواد آلی به دلیل ایجاد کف سفید پرحجم ناشی از پایین بودن MLSS و همچنین  ایجاد لخته ریز به دلیل رشد پراکنده  پایین بودو  خاصیت  ته نشینی لجن( ml/g SVI=۶۰ ) پایین بود وبنظرمی رسد سیتم در فاز رشدلگاریتمی بهربرداری شد و  F/M=۱.۸ ۱/d بود. در زمان ماند سلولی بیش از ۲۵ روز نیز پدیده بالکینگ رشته ای تشدید یافت و بازده سیتم به دلیل خاصیت بد ته نشینی لجن (ml/g SVI=۲۱۵ ) پایین بود و لجن به دلیل رشد بیش از حد میکروارگانیسم های رشته ای  به راحتی ته نشین نمی شد.در این شرایط  F/M=۰.۰۵ ۱/d بود. با افزایش زمان ماند سلولی ( بالاتر از ۲۰روز) به دلیل ورود به فاز خودتخریبی ، و افزایش باکتری های غیر فعال و پیر، نرخ مصرف اکسیژن پایین و میزان SOUR  به ۷ میلی گرم اکسیژن در ساعت به ازای هرگرم مواد معلق فرار رسید. اما در زمان سلولی  پایین ( ۵ روز) به دلیل فاز رشد لگاریتمی ، و افزایش باکتری های  فعال و جوان  نرخ مصرف اکسیژن بالاو میزان SOUR  به ۲۲ میلی گرم اکسیژن در ساعت به ازای هرگرم مواد معلق فرار رسید.

SBR, زمان ماند سلولی, نرخ مصرف اکسیژن, رشد میکروارگانیسم ها, SVI