اسماعیل چراغی - دکتری مهندسی صنایع دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران. (مسوول مکاتبات)
محمد خلیل زاده - استادیار گروه مهندسی صنایع دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
امیرپویا چراغی - کارشناسی مهندسی عمران دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.
یاسر رحیمی - دکتری مهندسی صنایع دانشکده فنی دانشگاه تهران ، تهران، ایران.

زمینه و هدف: غالبا اجرای پروژه های بزرگ به گونه ای است که عدم اطمینان و ریسک جزء ویژگی های ذاتی آنها می باشد. این عدم اطمینان باعث عدم موفقیت چشم­گیر اغلب پروژه های کشور در رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده میباشد. بیش­تر مطالعات پیشین به ارزیابی ریسک های زیست محیطی پرداخته اند به همین دلیل، در این مطالعه یک مساله در قالب یک مدل بهینه سازی برنامه­ریزی عدد­صحیح خطی برای انتخاب پاسخهای ریسک مناسب برای ریسکهای پروژه با رویکرد زیست محیطی پیشنهاد می شود. عدم­شناسایی­دقیق ریسک های ساخت پروژه های ساخت و ساز علاوه بر افزایش زمان و هزینه نهایی پروژه ها،  خسارات اجتماعی، زیست محیطی و جانی در پی خواهد داشت. هدف پژوهش حل یک مدل ریاضی برای انتخاب استراتژی های پاسخ به ریسک های زیست محیطی و بهداشت شغلی  بر اساس استاندارد IS۰ ۱۴۰۰۱-OHSAS ۱۸۰۰۱ پروژه های ساخت و ساز است. روش بررسی: تمامی ریسک های زیست محیطی پروژه شناسایی شده و با استفاده از یک مدل ریاضی و الگوریتم فرا ابتکاری NSGAII  یک روند حل برای به دست آوردن استراتژی مطلوب تر پاسخ به ریسک های زیست محیطی یک پروژه مجتمع ساختمانی با توجه به زمان، هزینه و کیفیت ارایه شده است.   یافته ها: نتایج نشان می دهد برای ۱۰ ریسک مهم زیست محیطی شناسایی شده در پروژه با استفاده از روش FMEA و استاندارد ISO ۳۱۰۰۰ که مربوط به ۸ فعالیت مهم و بحرانی پروژه بر اساس ساختار شکست کار می باشد با استفاده از مدل ریاضی ارایه شده، استراتژی های مناسب پاسخ به ریسک ها به صورت بهینه انتخاب شدند و سیستم مدیریت ریسک در این پروژه به صورت مناسبی جاری سازی گردید. بحث و نتیجه گیری: انتخاب استراتژی های مناسب پاسخ به ریسکها در پروژه های عمرانی یکی از دغدغه های ذی­نفعان پروژه می باشد. برای اولین بار از یک الگوریتم فرا ابتکاری برای انتخاب استراتژی های پاسخ به ریسک HSE پروژه های عمرانی استفاده شده است. در ­برج­صبا که مطالعه موردی این مقاله می باشد کل ریسک های اثر گذار در بحث زیست محیطی و بهداشت شغلی شناسایی شده و برای هر­کدام از ریسک ها استراتژی پاسخ به ریسک مناسب داده شده است.                        

مدیریت ریسک زیست محیطی, شناسایی ریسک, پاسخ به ریسک, الگوریتم فرا ابتکاری