ثریا کاشکی - کارشناسی ارشد مهندسی منابع طبیعی،گروه آلودگی های محیط زیست ، دانشکده محیط زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، تهران، ایران.
امیرحسام حسنی - دانشیار، دانشکده محیط زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات تهران، تهران، ایران.
آیدا بیاتی - استادیار، دانشکده محیط زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات تهران، تهران، ایران.

زمینه و هدف: آلودگی منابع آب زیرزمینی و سطح نیترات یکی از مهم ترین مشکلات زیست محیطی و کشاورزی در حال حاضر است.در چند دهه اخیر مصرف و مدیریت نادرست کودهای نیتروژن دار باعث افزایش آلودگی محیط زیست شده است.کود های نیتروژن دار به صورت یون نیترات و نیتریت و آمونیوم در محیط ظاهر می شود. نیترات به خودی خود نسبتا غیر سمی است ، اما احیاء آن به صورت نیتریت توسط باکتری های معده ، سلامتی انسان را به خطر می اندازد و باعث بروز سرطان و تشدید بیماری قلبی وعروقی  و بیماری متهموگلوبین و پرغذایی می شود. بنابراین ارایه راه کارهایی برای کاهش نیترات از آب های آلوده ، که یکی از عوامل مهم آلاینده محیط زیست است ، لازم و ضروری می باشد. روش های فیزیکی و شیمیایی و بیولوژیکی متداولی در حذف نیترات وجود دارد ،اما به دلیل هزینه زیاد و کارآیی محدود ، در سال های اخیر استفاده از روش های تصفیه طبیعی و کاربرد جاذب ارزان قیمت مانند زئولیت ها مورد استفاده و بررسی قرار گرفته است. روش بررسی: در این تحقیق از زئولیت های معادن خراسان رضوی  به منظور حذف یون نیترات از محلول های آزمایشگاهی استفاده شده است. به منظور اصلاح خصوصیات جذبی ، زئولیت های مورد استفاده با سورفکتانت آلی نوع هگزا دسیل تری متیل آمونیوم بروماید اصلاح شدند. مقدار بهینه جاذب، زمان تعادل ، اثر pH و غلظت بهینه نیترات جهت جذب با زئولیت مورد مطالعه قرار گرفت. یافته ها و نتیجه گیری: افزایش مقدار جاذب اثر خوبی بر میزان حذف نیترات داشت و در ۲ گرم بر لیتر جذب ۳/۲۲ درصدی نشان داد. افزایش زمان تماس تاثیری روی جذب مطلوب نیترات نداشت و بهترین زمان در مدت زمان اولیه ۱۵ دقیقه با حذف ۵۲ درصدی همراه بوده وتغییرات pH با حذف صد در صدی  نیترات اثر چشم گیری بر میزان جذب داشت و برای غلظت های ۵ تا ۵۰ میلی گرم بر لیتر نیترات با افزایش غلظت، میزان جذب کاهش یافت و در آزمایش مربوط به جذب نیترات به وسیله زئولیت ، نیترات حذف۲۰ درصدی را نشان داد.

زئولیت اصلاح شده, نیترات, هگزا دسیل تری متیل آمونیوم بروماید, قند کرج