نازیتا زجاجی - دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی طراحی محیط زیست، دانشکده محیط زیست و انرژی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.
علی نیکبخت - مسوول مکاتبات): استادیار گروه علوم باغبانی و گروه پژوهشی مهندسی فضای سبز دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران.
محسن کافی - استاد مهندسی فضای سبز، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

زمینه و هدف: گذراندن ساعت های طولانی در محیط های درمانی معمولا برای بیماران، ملاقات کنندگان و کارکنان، تجربه ای تنش زا و ناخوشایند است. در این پژوهش تلاش شده است تا با ادغام عناصر باغ های شفا بخش، محوطه های باغبانی درمانی و باغ ایرانی، اصول و مولفه های طراحی در مراکز درمانی متناسب با ویژگی های فرهنگی و اقلیمی ایران استخراج گردد تا به دنبال طراحی و اجرای فضاهای سبز شفابخش، کاربران آن بتوانند با آرامش خاطر و احساسی خوشایند در این گونه محوطه ها حضور یابند. روش بررسی: با توجه به این که یکی از مهم ترین مولفه های باغ های شفابخش و فضاهای باغبانی درمانی کاربر محور بودن این باغ ها است و لازم است که این گونه فضاها با علایق و سلیقه های روحی هر جامعه هم خوانی داشته باشد بنابر این این پژوهش براساس روش راهبردهای ترکیبی و در ادامه پژوهش موردی انجام شد که به دلیل تفصیل موضوع، مبحث پژوهش موردی به تفصیل در مقاله ای دیگر در دست ثبت است. یافته ها: در این پژوهش اصول باغ ایرانی با اصول باغ های شفابخش و محوطه های باغبانی درمانی تلفیق گردید و در ادامه اصول طراحی محوطه های درمانی با تاکید ویژه بر آرامش بخشی از طریق تحریک حواس پنجگانه کاربران، سادگی، لذت بصری، افزایش تعامل اجتماعی، توانبخشی به بیماران و غیره تدوین گردید. نتیجه گیری: اگرچه استفاده از باغ های شفابخش در دهه اخیر رونق بسیاری در کشورهای مختلف داشته و به استانداردی در این زمینه تبدیل شده است، اما در کشور ایران هنوز نمونه موردی اجرا شده از این باغ ها و یا محوطه های شفابخش وجود ندارد. نتایج این پژوهش در تلفیق اصول باغ ایرانی با اصول طراحی محوطه های شفابخش به همراه کاربرد کاشت گیاهان، می تواند فضایی را به وجود آورد که با تجمیع خصوصیات آرامش بخشی، خوانایی فضایی، غنای حسی و غیره موجب کاهش استرس ها و فشارهای روحی، افزایش تعاملات اجتماعی، افزایش امید به زندگی، همچنین بهبودی و شفابخشی در کاربران شود.

باغ های شفابخش, باغبانی درمانی, باغ ایرانی, شفابخشی