منا سرودی - -(مسوول مکاتبات): دانش آموخته دکتری تخصصی، گروه ارزیابی و آمایش سرزمین، دانشکده محیط زیست و انر‍ژی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.
سید علی جوزی - دانشیار گروه محیط زیست، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران.

زمینه و هدف: پوشش گیاهی نقش مهمی  در محیط زیست شهری دارا می باشد که با توجه به  توسعه فیزیکی روزافزون شهرها و افزایش جمعیت شهرنشینان، بررسی تغییرات آن ضروری می نماید. در این میان، استفاده از فناوری سنجش از دور به عنوان ابزار مهمی در بررسی تغییرات شناخته شده است. روش بررسی: در این مطالعه، با هدف بررسی تغییرات کیفی پوشش گیاهی منطقه ۵ شهرداری تهران، از شاخص NDVI و تصاویر TM و IRS متعلق به سال های ۱۳۶۹ و  ۱۳۸۵ استفاده و نقشه های پوشش  گیاهی منطقه با تاکید بر درجات مختلف سرسبزی تهیه گردید. یافته ها: آمارهای به دست آمده نشان می دهد که در بازه زمانی مورد مطالعه از وسعت اراضی تحت پوشش گیاهان با درجه سرسبزی متوسط و خوب به ترتیب به میزان ۲۷/۶۸۴ و ۲۲/۲۳ هکتار کاسته و بر وسعت اراضی تحت پوشش گیاهان با درجه سرسبزی ضعیف به میزان ۴۳/۲۹۹ هکتار افزوده شده است. لازم به ذکر است که به منظور بررسی تبدیل کلاس های درجات مختلف سرسبزی پوشش گیاهی، تکنیک بررسی تغییرات پس از طبقه بندی اجرا گردید تا رویه تغییرات کیفی دقیق تر بررسی گردد. نتایج به دست آمده نشان می دهد در بازه زمانی مورد مطالعه، ۴۸/۱۸۶و ۹/۰ هکتار از وسعت اراضی بدون پوشش گیاهی به ترتیب به اراضی تحت پوشش با درجه سرسبزی ضعیف و متوسط تبدیل شده است و این در حالی است که به ترتیب ۵۸/۴۱۹، ۸۶/۱۷۵ هکتار از اراضی تحت پوشش گیاهی با درجه سرسبزی ضعیف، متوسط به اراضی فاقد پوشش تبدیل شده اند. نتیجه گیری: در این میان، ناحیه ۲ منطقه ۵ شهرداری تهران در مقایسه با ۶ ناحیه دیگر منطقه، با بیش ترین مقدار افزایش وسعت اراضی فاقد پوشش گیاهی، بیش ترین مقدار کاهش وسعت اراضی تحت پوشش گیاهان با درجه سرسبزی خوب و متوسط، شاهد حداکثر تغییرات در فاصله سال های ۱۳۶۹ و ۱۳۸۵ بوده است. یکسان بودن میزان افزایش وسعت اراضی بدون پوشش و میزان کاهش وسعت پوشش گیاهی منطقه مورد مطالعه به مقدار ۰۶/۴۰۸ هکتار، حاکی از تغییر کاربری صورت گرفته در اراضی منطقه می باشد که این امر با توجه به رشد شهرسازی و نقش پوشش گیاهی در محیط زیست شهری، توجه ویژه ای را برای نظارت بر تغییرات کاربری اراضی شهری طلب می نماید.

پوشش گیاهی, سنجش از دور, تغییر کاربری اراضی, شاخص NDVI, منطقه ۵ شهرداری تهران